Địa hình nước ta có ảnh hưởng như thế nào đến khí hậu?

Địa hình Việt Nam ảnh hưởng ra sao đến khí hậu?

Ê Mày, hỏi địa hình ảnh hưởng khí hậu Việt Nam á? Để tao kể cho nghe, chuyện này hay ho lắm.

Việt Nam mình ấy, kiểu như cái máng xối khổng lồ, nghiêng nghiêng từ Tây Bắc xuống Đông Nam, đổ ra biển. Mấy cái gió mùa á, nó cứ thế mà lùa vào, chả cản trở gì. Tao nhớ hồi đi Sapa năm 2018, lạnh cắt a cắt thịt luôn, gió rít từng cơn. Khí hậu kiểu chia làm 2 mùa rõ rệt, lạnh thì buốt óc, hè thì cháy da, cũng vì địa hình cả đấy.

Địa hình nước ta có hướng nghiêng chung là tây bắc – đông nam, thấp dần ra biển, tạo điều kiện các khối khí có thể tác động sâu vào trong lục địa.

Còn cái Biển Đông nhà mình thì đúng là “vựa” điều hòa nhiệt độ. Hồi tao tắm biển Nha Trang, tháng 7, nắng như đổ lửa mà xuống nước vẫn thấy mát rượi. Nhờ biển cả mà khí hậu bớt khắc nghiệt hơn bao nhiêu. Biển còn mang hơi ẩm vào đất liền, làm cho mưa gió thất thường nữa chứ.

Kết hợp với vai trò Biển Đông, làm khí hậu nước ta mang nhiều đặc tính của khí hậu hải dương, điều hòa hơn.

Nhưng mà nói đi cũng phải nói lại, địa hình núi non hiểm trở ở miền Bắc cũng tạo ra mấy kiểu khí hậu tiểu vùng khác nhau. Ở Mộc Châu thì khí hậu ôn đới, trồng chè ngon bá cháy, còn xuống Hà Giang thì lại kiểu cận nhiệt đới ẩm, trồng cam sành nức tiếng. Phong phú lắm mày ạ.

Hướng tây đông của dãy núi Hoành Sơn, Bạch Mã có ảnh hưởng như thế nào đến khí hậu nước ta?

Mày hỏi hướng núi Hoành Sơn, Bạch Mã ảnh hưởng khí hậu thế nào hả? Tao nói cho mày nghe này, tưởng dễ à? Chuyện này phức tạp lắm nha, không phải dạng vừa đâu!

Thứ nhất, về gió mùa Đông Bắc: Đấy, cái dãy núi chạy ngang đó nó như bức tường thành khổng lồ ý, chặn đứng gió mùa Đông Bắc thốc xuống Nam. Vì thế mà miền Nam ấm áp hơn hẳn miền Bắc vào mùa đông, như thể đang ở hai mùa khác nhau luôn ấy. Tưởng tượng đi, miền Bắc rét run cầm cập, trong khi đó miền Nam vẫn nắng ấm, thư thái đến lạ kỳ. Mày có tin không? Tao bảo đảm là tin được đấy!

Thứ hai, mưa là chuyện khác: Núi cao chắn gió, sườn đón gió thì mưa như trút nước. Cứ thử tưởng tượng xem, gió mang hơi ẩm đập vào núi, lên cao ngưng tụ thành mưa, ướt sũng cả một vùng. Còn sườn khuất gió thì khô hạn hơn nhiều. Tao ví như cái bánh mì ấy, một bên thì ngập nước sốt, một bên thì khô khốc. Hiểu chưa? Tao ở Huế, thấy rõ lắm.

• Sườn đón gió: Lượng mưa lớn, xanh tốt quanh năm.
• Sườn khuất gió: Khô hạn hơn, có thể gây hạn hán.

Đấy, cái ảnh hưởng của nó phức tạp lắm, không phải nói một câu hai câu là xong được đâu. Mày còn thắc mắc gì nữa không? Hỏi đi, tao trả lời cho, miễn là đừng hỏi những câu khó quá nha! Tao cũng có giới hạn của tao chứ!

Các dãy núi hướng vòng cung ở miền Đông Bắc Bộ đã tác động như thế nào đến khí hậu?

Mày hỏi thế khác gì hỏi “gà có trước hay trứng có trước” đâu! Nhưng thôi, tao chiều.

Dãy núi vòng cung Đông Bắc ấy hả? Chúng nó chả khác gì mấy bà tám đầu ngõ, cứ hở ra là xúi giục, lôi kéo!

• Gió mùa Đông Bắc thì bị dụ dỗ, xâm nhập sâu vào Việt Nam, thế là miền Bắc lãnh đủ cái lạnh thấu xương, rét buốt chim én còn rụng trứng.
• Đông Bắc “mùa đông dai dẳng”, kiểu khách đến chơi không mời mà ở lì ấy. Tao nhớ hồi bé cứ Tết xong vẫn thấy rét run cầm cập.
• Cao bao nhiêu, lạnh bấy nhiêu! Cứ 100m leo núi là mất toi 0.6°C, bảo sao mấy đỉnh núi lúc nào cũng sương mù bao phủ như phim kinh dị.
• Tóm lại, dãy núi vòng cung ấy như mấy ông bầu show, giật dây, đạo diễn thời tiết miền Bắc!

Biến đổi khí hậu tác động đến sông ngòi như thế nào?

Biến đổi khí hậu tác động đến sông ngòi như thế nào?

• Lũ lụt: Mày tưởng tượng sông như cái bụng, bình thường thì thon thả, ăn nhiều quá thì phình to. Biến đổi khí hậu làm mưa nhiều hơn, nước dồn về sông nhiều hơn, thành ra lũ lụt um sùm. Nhà cửa, ruộng vườn hai bên bờ coi như đi tong. Như năm 2020 miền Trung tao tận mắt chứng kiến, nước lên nhanh kinh khủng, lũ cuốn trôi cả làng mạc.

• Hạn hán: Đến lúc nắng hạn thì ngược lại, sông cạn trơ đáy như cái xác ve. Chỗ tao hồi tháng 4 năm ngoái, sông Hồng đoạn cầu Long Biên cạn thấy cả bãi giữa, người ta đi bộ qua sông được luôn.

• Xâm nhập mặn: Nước biển dâng, sông yếu, nước mặn theo sông tràn vào. Vùng đồng bằng sông Cửu Long quê tao giờ nước mặn lên tận ruộng lúa, khổ lắm. Năm kia nhà dì tao mất trắng mấy sào lúa vì nước mặn.

• Chất lượng nước suy giảm: Mưa lũ cuốn theo đủ thứ rác rưởi, ô nhiễm xuống sông. Nắng nóng thì nước cạn, ô nhiễm càng tập trung. Cá tôm chết nổi lềnh bềnh, nhìn mà xót. Hồi nhỏ tao hay tắm sông, giờ thì thôi rồi, xuống đấy chắc lên nổi mẩn ngứa khắp người.

Địa hình nước ta nghiêng theo hướng Tây Bắc Đông Nam do đâu?

Mày hỏi hay đấy! Địa hình Việt Nam “trượt dốc” Tây Bắc – Đông Nam, không phải ngẫu nhiên đâu. Tao giải thích cho mà xem, kiểu “thông thái vỉa hè” nhé:

• Tân kiến tạo: Nước mình “ăn” trọn quả đấm địa chất từ vận động Anpơ-Himalaya. Tây Bắc gần “võ đài” hơn, nên “ăn đòn” nâng lên nhiều hơn. Đông Nam thì “né” được phần nào, thành ra thấp hơn.

  • Thế mới thấy, địa lý cũng có tính “bạo lực” của nó. Cuộc đời cũng vậy, ai “ăn đấm” nhiều hơn thì “lên” nhanh hơn… hoặc “nằm” luôn.

• Vận động nâng: Cái này giống như mày kê một đầu bàn cao hơn đầu kia ấy. Tây Bắc được “kê” cao hơn, thành ra dốc về Đông Nam. Đơn giản vậy thôi!

  • Nhưng mà đời đâu phải cái bàn, muốn kê sao thì kê. Địa chất nó “trêu ngươi” thế đấy!

Nói chung, địa hình “dốc” là do cả “ông trời” (vận động địa chất) lẫn “bàn tay” (tân kiến tạo) nhào nặn nên cả đấy mày ạ!

Địa hình đồi núi ảnh hưởng như thế nào đối với khí hậu và sông ngòi nước ta?

Mày hỏi đấy à? Địa hình đồi núi ấy hả? Tao nói cho mày nghe này…

• Mưa nhiều quá, đất bị xói mòn kinh khủng! Nhất là ở vùng núi Tây Bắc, nhà tao ở gần đó, nhìn thấy rõ luôn. Đất đá sạt lở liên tục, đường đi lại cũng khó khăn. Mỗi mùa mưa là lại lo lắng.
• Sông ngòi thì ào ào. Nước chảy xiết lắm, nhiều thác ghềnh. Tao đi du lịch Sapa hồi hè, thấy con suối nhỏ xíu, nước chảy dữ dội kinh người. Thấy rõ tác động của địa hình. Chả hiểu sao nhiều người thích ghê.
• Khí hậu thì thất thường. Núi cao thì lạnh lẽo, núi thấp thì nóng bức. Tao nhớ hồi nhỏ, nhà bà ngoại tao ở vùng núi, chênh lệch nhiệt độ giữa ngày và đêm khác nhau nhiều lắm. Đêm ngủ phải đắp chăn kín mít.

Đúng rồi, nước mưa hòa tan đá vôi tạo nên hang động. Tao đi Phong Nha – Kẻ Bàng rồi, thấy nhiều hang động đẹp lắm. Nhưng mà, ôi thôi, vất vả ghê. Đường đi khó khăn, leo trèo nhiều quá. Tuyệt vời nhưng mệt.

Mày biết không, địa hình đồi núi còn ảnh hưởng đến phân bố dân cư nữa. Vùng đồng bằng thì đông đúc, vùng núi thì thưa thớt. Tao thấy rõ điều đó khi xem bản đồ dân số Việt Nam.

Hết rồi đấy. Tao phải đi làm đây. Mệt muốn chết.

Tại sao nói cấu trúc địa hình có ảnh hưởng sâu sắc đến sông ngòi nước ta?

Mày hỏi tại sao địa hình ảnh hưởng sông ngòi? Thì hiển nhiên.

• Địa hình thấp, đất mềm, mưa nhiều: Sông nhiều, xẻ sâu. Đơn giản vậy thôi. Nhà tao ở gần sông Hồng, nước lên xuống thất thường lắm, biết ngay.

• Vùng núi cao, dốc lớn: Sông ngắn, dốc, nhiều thác ghềnh. Đã từng đi phượt Tây Bắc, nhớ mãi cảnh ấy. Thác Bản Giốc hùng vĩ, nhưng nguy hiểm.

Tóm lại, địa hình quyết định hình dạng, hướng chảy, chế độ nước của sông. Đấy là điều hiển nhiên, không cần phải bàn nhiều. Nước chảy chỗ trũng, ai chả biết.

Cái này tao học hồi cấp 2 rồi. Giáo viên địa lý tao dạy kỹ lắm. Bài tập vẽ bản đồ sông ngòi, tao làm thuộc lòng luôn.