Địa hình có ảnh hưởng như thế nào đến sông ngòi nước ta?

Ảnh hưởng địa hình đến sông ngòi Việt Nam?

Út ơi, anh thấy địa hình ảnh hưởng tới sông ngòi nước mình rõ ràng luôn. Như hướng chảy nè, bên Tây Bắc sông toàn chảy theo hướng tây bắc – đông nam.

Còn Đông Bắc lại khác, sông uốn éo vòng cung. Hồi anh đi phượt Lai Châu tháng 5/2022 thấy sông Đà chảy xiết lắm.

Rồi độ dốc cũng quan trọng nữa. Vùng núi dốc nên sông chảy nhanh kinh khủng, như đoạn sông Mã ở Thanh Hóa. Xuống đồng bằng thì êm ả hơn.

Như sông Hồng đoạn Hà Nội, anh hay đạp xe qua cầu Long Biên, thấy nước chảy hiền khô à. Đợt tháng 7/2023 lũ về mới thấy hơi cuồn cuộn chút.

Tóm lại: Địa hình ảnh hưởng đến hướng chảy và tốc độ dòng chảy của sông ngòi.

Địa hình đồi núi ảnh hưởng như thế nào đồi với khí hậu và sông ngòi nước ta?

Út hỏi câu hay đó. Anh đây xin mạn phép “múa rìu qua mắt thợ” tí nha! Địa hình đồi núi ảnh hưởng ghê gớm đến khí hậu và sông ngòi nước ta, không đùa đâu:

• Khí hậu phân hóa: Núi cao thì lạnh, chân núi thì nóng. Đó là do sự thay đổi nhiệt độ theo độ cao và hướng phơi sườn. Chẳng thế mà Sa Pa, Đà Lạt lại mát mẻ quanh năm, dù nằm ở vĩ độ nhiệt đới.
• Sông ngòi dốc: Địa hình dốc làm sông ngòi chảy xiết, lắm thác nhiều ghềnh. Điều này tạo ra tiềm năng thủy điện lớn, nhưng cũng gây lũ lụt vào mùa mưa. Nước ta có hơn 2360 con sông dài trên 10km, nhưng phần lớn là sông nhỏ, dốc.
• Mưa lớn, xói mòn: Mưa lớn tập trung theo mùa làm đất dễ bị xói mòn. Quá trình xâm thực địa hình diễn ra mạnh. Nước mưa hòa tan đá vôi tạo nên địa hình karst độc đáo.

Thế mới thấy, địa hình không chỉ là “cục đất hòn đá”, mà còn là yếu tố then chốt định hình nên khí hậu và sông ngòi của một vùng đất. Địa hình còn ảnh hưởng đến cả văn hóa, kinh tế, xã hội nữa chứ, nghĩ mà thấy hay thật!

Tại sao nói cấu trúc địa hình có ảnh hưởng sâu sắc đến sông ngòi nước ta?

Út ơi,

Anh nghĩ vầy nè, địa hình nó “nhúng tay” sâu vào “cuộc đời” sông ngòi mình lắm đó. Kiểu như:

• Địa hình thấp + đất đá dễ xói mòn + mưa nhiều = sông ngòi bị khoét sâu, chằng chịt khắp nơi. Mấy con kênh ở quê mình là thấy rõ nhất luôn á.
• Độ dốc:
  • Ở mấy vùng núi cao như miền Trung và Bắc Trung Bộ á, dốc ơi là dốc, sông nó chảy siết, lòng sông thì bé tẹo mà toàn ghềnh với thác thôi. Anh nhớ hồi xưa đi Hà Giang, thấy mấy con sông kiểu này sợ hết hồn.
  • Còn ở đồng bằng thì ngược lại, sông nó hiền khô à.

Nói chung là địa hình sao, sông ngòi vậy đó.

Địa hình nước ta có ảnh hưởng như thế nào đến khí hậu?

Út ơi, nghe anh nè, địa hình mình nó ảnh hưởng tới khí hậu dữ lắm nha:

• Núi non trùng điệp, cao sừng sững: Nó chắn gió mùa Đông Bắc như chắn tường thành vậy đó, nên miền Bắc đỡ rét hơn. Mà cũng vì nó cao quá, nên miền Bắc mới có gió mùa Đông Bắc, chứ không thì rét run cầm cập luôn. Anh nhớ hồi trước leo Fansipan lạnh teo cả người, như thể bị nhốt trong tủ lạnh vậy đó.

• Hướng nghiêng Tây Bắc – Đông Nam: Cái này quan trọng nè Út, nó giống như cái máng trượt, hứng trọn gió mùa, khối khí gì cũng tuồn vào được. Hồi anh đi phượt Tây Bắc, gió thổi muốn bay cả người, tưởng tượng như mình là cái diều vậy.

• Thấp dần ra biển: Cái này thì khỏi nói, biển nó mênh mông, hơi nước bao la, nên khí hậu điều hòa mát mẻ. Nhớ hồi anh đi biển Nha Trang, nắng chang chang mà vẫn mát rượi, khác hẳn Sài Gòn nóng như đổ lửa.

Tóm lại là: Địa hình nước ta, kết hợp với biển Đông, tạo nên khí hậu nhiệt đới gió mùa ẩm, nóng ẩm, mưa nhiều.

Nước ta có mạng lưới sông ngòi như thế nào?

Ừm, để Anh giải thích cho Út về mạng lưới sông ngòi nước ta nhé, kiểu như một bài giảng “mini” vậy đó.

Hướng chảy:

• Tây bắc – đông nam: Hướng chính đó, do địa hình mình nó thế. Nhớ hồi xưa học địa lý, ai thuộc lòng được dãy Hoàng Liên Sơn chạy dài không?
• Vòng cung: Mấy sông ở vùng núi phía Bắc hay có kiểu này.
• Tây – đông: Ít thôi, nhưng vẫn có.

Chế độ dòng chảy:

• Hai mùa rõ rệt: Lũ với cạn, cái này ai cũng biết. 70-80% lượng nước năm nó dồn vào mùa lũ. Thế mới thấy lũ lụt ở mình nó “khủng” cỡ nào.
  • Mà nghĩ lại, lũ lụt cũng là một phần của tự nhiên. Nó vừa mang lại phù sa, vừa gây bao nhiêu là khó khăn. Đôi khi thấy cuộc sống nó cũng giống như con sông vậy, lúc êm đềm, lúc dữ dội.

Khí hậu tác động đến sông ngòi nước ta như thế nào?

Út đây! Câu hỏi hay đấy nha, nghe “sang chảnh” phết! Khí hậu ảnh hưởng đến sông ngòi mình á? Đơn giản thôi mà, cứ tưởng tượng như…mưa là ông thần nước, sông ngòi là mạch máu của đất nước mình.

• Mưa lớn = sông nhiều nước: Ông thần nước “tưới” nhiều thì mạch máu căng phồng lên thôi. Cắt xẻ địa hình mạnh, nhiều sông lắm, nhiều đến mức… mà thôi, kể ra thì Út sợ bạn lại tưởng Út bịa chuyện đấy! Mà nói nhỏ nhé, hồi nhỏ Út hay bị mẹ la vì nghịch nước sông, giờ nghĩ lại thấy vui!

• Mùa mưa = mùa lũ, mùa khô = mùa cạn: Thấy chưa, nhịp điệu sống của sông ngòi mình tuân thủ theo quy luật tự nhiên lắm. Giống như… một bài hát, mùa mưa là điệp khúc rộn ràng, mùa khô là đoạn nhạc trầm lắng vậy đó. Cực kỳ hài hòa!

Thế đấy, nói cho dễ hiểu thì khí hậu quyết định lượng nước sông, thời điểm nước lên nước xuống. Đơn giản như đan rổ! Nhưng sâu xa lắm nha, nó thể hiện sự vận động không ngừng của thiên nhiên, một sự cân bằng tinh tế mà con người cần phải tôn trọng. Mà Út nói nhỏ nhé, hồi cấp 3, bài kiểm tra Địa lý về cái này Út bị điểm 8, tiếc ghê! Giờ nghĩ lại vẫn thấy ấm ức.

Mạng lưới sông ngòi nước ta có những đặc điểm gì?

Út đây! Câu hỏi về sông ngòi hả? Dễ ẹc! Mạng lưới sông ngòi ta dày đặc như…mạng lưới bán hàng đa cấp vậy, nhiều vô kể! Nhưng mà… ít sông lớn kinh khủng. Như kiểu có cả tỷ con kiến nhưng chỉ có… hai con voi! Trời ơi, buồn cười không?

• Dày đặc: Nhiều sông suối hơn cả số người yêu cũ của Út! (khoảng… 23 người, không đếm sai đâu nha!)
• Ít sông lớn: Chỉ toàn sông con con, nhỏ xíu như… sợi mì! Sông Mê Kông to nhất thôi, còn lại… teo tóp!
• Lượng nước thất thường: Mùa mưa thì ào ạt như… thác Niagara đổ xuống nhà, mùa khô thì cạn hơn cả… lòng tin của bạn trai cũ!
• Nhiều phù sa: Phù sa nhiều đến nỗi… Út cứ tưởng mình đang ở xứ sở thần tiên. Đất đai màu mỡ lắm nha! Cây cối xanh tốt mơn mởn. Nhà Út ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long đó, phù sa nhiều vô kể luôn.
• Hướng chảy: Hai hướng chính thôi, Tây Bắc – Đông Nam và hướng vòng cung. Đơn giản như… đếm tiền!

Tóm lại, sông ngòi Việt Nam mình á, nhiều nhưng nhỏ, nước thì lúc nhiều lúc ít, phù sa thì nhiều vô kể, hướng chảy thì… dễ nhớ thôi!