Bình Thuận tên cũ là gì?

Bình Thuận xưa kia gọi là gì?

Hai hỏi Bình Thuận xưa gọi là gì hả? Ừ thì, hồi nhỏ ba kể, ghe nói vùng này xưa là Panduranga, một phần của Chiêm Thành đó. Lúc nhỏ mình hay nghịch ở gần đền thờ, nghe các cụ kể chuyện, thấy lạ lắm.

Mà chuyện chúa Nguyễn vào năm 1693, Nguyễn Hữu Cảnh mở cõi… mình học vở lịch sử cấp 2 mới biết, thực ra cũng chỉ là vài dòng ngắn ngủi thôi. Không có nhiều chi tiết lắm.

Thuận Thành trấn, đúng rồi, đó là tên gọi đầu tiên, nghe oai hơn Bình Thuận bây giờ nhỉ? Nhớ hồi đó mình đi Phan Thiết, gần biển, thấy nhiều tượng chùa, kiểu kiến trúc cổ, hình như liên quan đến Chiêm Thành.

Tóm lại: Panduranga rồi Thuận Thành trấn.

Dưới triều Nguyễn, tỉnh thành Bình Thuận được xây dựng phủ thành Hàm Thuận ở đâu?

Hai hỏi về phủ thành Hàm Thuận dưới triều Nguyễn à? Ừ thì, Phan Thiết chứ đâu. Thật ra, cái việc lập phủ, đặt thành thời xưa phức tạp lắm, không đơn giản như vẽ trên bản đồ đâu. Suy cho cùng, quyền lực và địa chính trị mới là nhân tố quyết định.

• Bình Thuận thời đó, không chỉ có Phan Thiết. Phan Rí cũng quan trọng, đóng vai trò chiến lược không nhỏ. Như một quân bài trong cuộc chơi quyền lực. Nghĩ lại cũng thú vị.
• Nói thêm, Ninh Thuận cũng có phủ thành riêng, ở Phan Rang. Ba cái phủ thành này, tạo nên một thế chân vạc, cân bằng quyền lực khu vực Nam Trung Bộ. Thật ra, việc phân chia hành chính có liên quan mật thiết đến quản lý thuế khóa, quân sự và thậm chí cả vấn đề tôn giáo nữa. Thế mới biết, lịch sử phức tạp làm sao.
• Mà nói đến Phan Thiết, anh Hai có biết lịch sử hình thành đô thị ở đây liên quan nhiều đến cảng biển không? Cái này tôi đọc trong sách “Địa chí Bình Thuận” của nhà xuất bản Thuận Hóa, khá thú vị. Cảng biển thì luôn là yếu tố quan trọng trong việc hình thành các đô thị lớn.

Tóm lại, Hàm Thuận ở Phan Thiết. Đơn giản vậy thôi. Nhưng đằng sau đó là cả một câu chuyện dài.