Hệ thống sông ngòi vùng Nam Bộ như thế nào?

Đặc điểm hệ thống sông ngòi Nam Bộ?

Ôi Bà hỏi về sông ngòi Nam Bộ hả? Để tui kể cho nghe nè. Cái xứ mình á, sông nước như mạng nhện chằng chịt vậy đó.

Đúng là Nam Bộ mình sông ngòi dày đặc thiệt. Mấy con sông bự chảng như Đồng Nai bên tui (Đông Nam Bộ), rồi Tiền Giang, Hậu Giang (Đồng bằng sông Cửu Long) là mấy ổng lớn nhất đó Bà. Tui nhớ hồi nhỏ xíu hay ra sông Đồng Nai tắm, nước mát rượi à.

Nói thiệt, sông ngòi Nam Bộ như cái mạch máu của vùng vậy đó. Nào là nước tưới tiêu, nào là phù sa bồi đắp, rồi cá tôm đầy ắp. Mà quan trọng nhất là đường đi lại đó Bà. Hồi xưa không có đường bộ ngon lành như giờ, ai ai cũng đi ghe xuồng hết trơn. Tui còn nớ má tui hay chở tui đi chợ nổi Cái Răng bằng ghe nè, vui đáo để!

Tóm lại, đặc điểm hệ thống sông ngòi Nam Bộ:

• Dày đặc: Mạng lưới sông ngòi chằng chịt.
• Sông lớn: Sông Đồng Nai, sông Tiền, sông Hậu.
• Vai trò quan trọng: Cung cấp nước, phù sa, thủy sản, giao thông.

Vùng Nam Bộ có hệ thống sông ngòi như thế nào?

Hệ thống sông ngòi Nam Bộ dày đặc, gồm nhiều sông lớn nhỏ chằng chịt. Đúng là mê cung sông nước, Bà ha!

• Hai hệ thống sông chính: sông Đồng Nai (Đông Nam Bộ) và sông Cửu Long (Tây Nam Bộ, gồm sông Tiền, sông Hậu). Riêng sông Cửu Long, tui nhớ hồi đi học, thầy cô hay gọi là “con sông chín rồng” nghe oai phong lẫm liệt. Mà nghĩ cũng đúng, uốn lượn chia tách ra chín nhánh đổ ra biển. Kỳ vĩ!

• Vai trò: Cung cấp nước tưới tiêu, bồi đắp phù sa màu mỡ, vận chuyển hàng hoá, đánh bắt thủy sản. Nói chung là huyết mạch của cả vùng. Hồi nhỏ tui hay câu cá trên mấy con sông nhỏ gần nhà, toàn cá rô đồng béo ú. Bây giờ chắc hiếm lắm rồi. Đúng là đời thay đổi nhanh quá, Bà nhỉ!

• Đặc điểm: Lượng nước dồi dào, địa hình bằng phẳng nên sông chảy chậm. Triều cường cũng ảnh hưởng mạnh. Ngẫm nghĩ, con người cũng vậy, lúc lên lúc xuống, như dòng chảy của sông vậy.

• Sông Đồng Nai: Dài 586km, bắt nguồn từ cao nguyên Lâm Viên. Lưu vực rộng khoảng 38.600 km², trải dài qua nhiều tỉnh thành. Tui từng đi dọc sông Đồng Nai, cảnh đẹp hữu ìtnh lắm.

• Sông Cửu Long: Dài 4.800km (tính từ thượng nguồn sông Mekong). Lưu vực rộng 795.000 km², chảy qua sáu quốc gia. Đúng là con sông quốc tế, Bà ha! Đồng bằng sông Cửu Long là vựa lúa của cả nước, phần lớn là nhờ phù sa của con sông này. Tui đọc đâu đó, có người ví von, phù sa sông Cửu Long là “món quà của thượng nguồn”. Nghe cũng hợp lý.

Độ cao chủ yếu của địa hình ùvng Nam Bộ là bao nhiêu?

Tui nói thẳng nhé, Bà hỏi độ cao Nam Bộ?

• Chủ yếu dưới 10m. Đồng bằng chiếm phần lớn.

Tây Nam Bộ thì thấp hơn nhiều. Gần như sát mặt nước luôn. Đất phù sa mới. Mấy trăm năm nữa cũng chưa chắc bằng Đông Nam Bộ. Nhà tui ở Cần Thơ, biết rõ lắm.

Đông Nam Bộ? Có núi, có đồi. Cao nhất 986m. Nhưng diện tích nhỏ xíu so với đồng bằng. Đất đỏ bazan nhiều. Đồng bằng rộng mênh mông. Kênh rạch chằng chịt.

Tổng kết: Nam Bộ thấp. Đông Nam Bộ cao hơn chút xíu nhưng chủ yếu vẫn là đồng bằng. Phù sa, bazan là chính.

Sông ngòi ở Nam Bộ có đặc điểm gì?

Sông ngòi Nam Bộ hả Bà? Để Tui kể Bà nghe.

Hồi Tui còn bé xíu, Tui hay theo Ngoại ra Cần Thơ chơi. Nhà Ngoại gần sông Hậu. Tui nhớ rõ mồn một cái cảnh tượng con nước lớn ròng ròng, thuyền bè tấp nập.

• Nước sông nhiều vô kể, mùa nào cũng thấy nước, không khô cạn như mấy con sông ở quê Tui ngoài Trung. Mấy ông bác hay nói tại miền Nam ít bão, địa hình lại bằng phẳng nên nước sông mới đều đặn vậy đó.

• Rồi nữa, lòng sông thì mênh mông, sâu thăm thẳm. Tui nhớ có lần Ngoại chở Tui đi chợ nổi Cái Răng, ngồi trên ghe mà cứ sợ rớt xuống sông, vì nước đen ngòm, sâu hun hút.

• À, Nam Bộ mình có hai hệ thống sông lớn: Mê Kông với Đồng Nai. Mấy con sông này như mạch máu của vùng vậy đó.

Tui nhớ hồi đó Tui còn nhỏ, Tui cứ thắc mắc sao nước sông lên xuống hoài. Sau này lớn lên mới biết là do thủy triều. Mỗi lần nước ròng là tha hồ bắt cá, bắt ốc. Vui ơi là vui!

Tổng lượng dòng chảy của hệ thống sông Cửu Long chiếm bao nhiêu tổng lượng nước của sông Ngòi ở Việt Nam?

Bà ơi, tui nhớ hồi tui đi miền Tây năm 2019, ở Cần Thơ á! Tui đi với đám bạn đại học, lúc đó là tháng 7, mùa nước nổi. Trời ơi, nước mênh mông, nhìn mà sướng con mắt luôn. Đứng trên cầu Cần Thơ, gió thổi lồng lộng, nhìn xuống dòng sông mà thấy nó hùng vĩ thiệt. Lúc đó tui mới cảm nhận được sông Cửu Long nó bự cỡ nào. Bà con ở đó còn nói với tui là nước sông lên xuống theo con nước, có khi ngập cả vườn tược. Tui nhớ tụi tui có đi chợ nổi Cái Răng nữa, thú vị lắm bà!

• Cần Thơ tháng 7/2019: Đi cùng bạn đại học, đúng mùa nước nổi.
• Cảm nhận: Hùng vĩ, mênh mông.
• Hoạt động: Đứng trên cầu Cần Thơ, đi chợ nổi Cái Răng.

Rồi bà biết sao không, tối đó ở homestay, ông chủ nhà kể tui nghe chuyện sông nước, chuyện phù sa, chuyện con cá linh mùa nước nổi. Ổng nói sông Cửu Long là nguồn sống của cả miền Tây, là cái nôi của lúa gạo. Nghe ổng nói mà tui thấy thương cái miền Tây này quá chừng. Tự nhiên nhớ tới món cá kho tộ hồi trưa ăn ngon ơi là ngon. Ui nói tới đói bụng rồi bà!

• Homestay: Nghe chủ nhà kể chuyện sông nước.
• Ấn tượng: Sông Cửu Long là nguồn sống miền Tây.

À, nói vòng vòng nãy giờ mà quên trả lời bà. Tổng lượng dòng chảy của hệ thống sông Cửu Long chiếm 60,4% tổng lượng nước của sông ngòi ở Việt Nam. Tui đọc được ở đâu đó rồi mà quên mất tiêu, thôi thì bà cứ tin tui đi ha!

• Câu trả lời: 60,4%

sông Cửu Long có chế độ nước như thế nào?

Bà hỏi tui sông Cửu Long hả? Để tui nói nghe…

• Mùa nước sông Cửu Long chia làm hai: mùa lũ với mùa cạn.
• Mùa lũ: Bắt đầu từ tháng 7, kéo dài đến tháng 11. Nước lên chậm, rút cũng từ từ. Nhớ hồi nhỏ tui còn lội ruộng bắt cá linh mùa này.
• Lượng nước: Mùa lũ chiếm tới 80% tổng lượng nước cả năm.
• Hồ Tôn-lê Sáp: Cái hồ này ở Cam-pu-chia, nó như cái túi khổng lồ, điều tiết nước cho cả vùng đó bà. Nhờ nó mà lũ không có lên ào ạt.
• Dạng sông: Sông Mê Kông mình dài thòn, hình như lông chim á. Mấy con sông nhỏ đổ vô, nước nó tản đều.

Tui nói thiệt, sống ở đây quen rồi, thấy mùa nước nổi là thấy thương. Giờ lớn rồi, đi xa mới thấy nhớ cái mùi phù sa.

Khí hậu tác động đến sông ngòi nước ta như thế nào?

Chào Bà, tui xin phép múa rìu qua mắt thợ về ảnh hưởng của khí hậu lên sông ngòi nước mình đây:

• Lượng mưa: Mưa lớn thì xói mòn mạnh, địa hình bị cắt xẻ dữ dội. Thành ra, sông ngòi cứ thế mà “nở nồi” ra. Nước ta lắm sông nhiều nước cũng từ đây mà ra cả. Kiểu như mưa là bà đỡ của sông ngòi vậy đó.

• Chế độ mưa: Mưa gió thất thường thì sông ngòi cũng “lên xuống” theo. Mùa mưa thì lũ lụt, mùa khô thì cạn trơ đáy. Nó cứ như một điệu tango giữa ông trời và dòng sông vậy.

Thật ra, sông ngòi còn chịu tác động của nhiều yếu tố khác nữa, như địa hình, thực vật, thậm chí cả hoạt động của con người. Nhưng khí hậu, đặc biệt là lượng mưa và chế độ mưa, vẫn đóng vai trò “đạo diễn” chính trong vở kịch này. Cuộc đời, đôi khi, cũng như dòng sông, lúc thịnh lúc suy, theo quy luật của tự nhiên.