Khổ đường sắt là gì?

Khổ đường sắt là gì? Định nghĩa và phân loại.

Khổ đường sắt là khoảng cách giữa hai đường ray. Cụ thể là đo giữa hai mặt trong của hai thanh ray.

Đường sắt Việt Nam chủ yếu dùng khổ 1m, nhỏ hơn khổ tiêu chuẩn 1,435m. Hồi đi Đà Lạt tháng 3/2023, em thấy đường sắt răng cưa khổ chỉ 0,76m. Ngắn xíu.

Phân loại khổ đường sắt gồm khổ tiêu chuẩn (1.435 mm), khổ hẹp (ví dụ 1.000 mm ở Việt Nam) và khổ rộng. Đường sắt quốc gia, đường sắt chuyên dùng nối ray với đường sắt quốc gia dùng khổ 1.435 mm hoặc 1.000 mm.

Khổ đường sắt Việt Nam hiện tại là bao nhiêu?

Khổ đường sắt phổ biến ở Việt Nam là 1 mét (1.000 mm).

Hồi bé, em nhớ có lần đi tàu từ ga Sài Gòn về quê ngoại ở Bình Định. Ngồi trên tàu mà em cứ thắc mắc mãi, sao cái đường ray nó hẹp hẹp thế, tàu chạy cứ rung bần bật. Hỏi mẹ thì mẹ bảo, đường ray mình nó thế, khác với mấy nước Tây.

Sau này lớn lên, em mới biết cái đó gọi là khổ đường sắt. Đường sắt Việt Nam mình chủ yếu là khổ 1 mét, nó nhỏ hơn đường sắt ở nhiều nước khác. Cũng vì thế mà tàu mình chạy không nhanh bằng người ta, lại hay bị xóc nữa. Bây giờ hình như đang có mấy dự án nâng cấp, mở rộng đường sắt, em hy vọng sau này đi tàu sẽ êm hơn, nhanh hơn.

• Ngày xưa đi tàu toàn bị say xe, giờ đỡ nhiều rồi.
• Nhà em ở gần đường ray, đêm ngủ toàn nghe tiếng tàu chạy.
• Em thích nhất là ngắm cảnh từ cửa sổ tàu hỏa, cảm giác nó rất khác.

Hệ thống đường sắt Việt Nam có bao nhiêu loại?

Có ba.

• Quốc gia: Vận tải chung, liên vùng, quốc tế.
  • Ví dụ: Tuyến Bắc – Nam.
• Đô thị: Phục vụ hành khách nội đô.
  • Ví dụ: Metro Hà Nội.
• Chuyên dùng: Vận tải riêng.
  • Ví dụ: Đường sắt trong khu công nghiệp.

Khái niệm đường sắt là gì?

Đường sắt hả anh? Là tàu chạy trên đường ray chứ gì nữa. Mà nè, đường ray phải bằng thép nha anh, em thấy có chỗ làm bằng bê tông nữa. Chắc để thử nghiệm gì đó? Không biết bền không ta? Hồi trước em đi tàu lên Đà Lạt, thấy đường ray cũ ghê luôn. Bây giờ chắc thay rồi.

• Đường sắt: Vận chuyển người và hàng hóa bằng xe chạy trên đường ray.
• Đường ray bằng thép.
• Có loại bằng bê tông nữa.

À mà đường ray cũng có nhiều loại lắm nha anh. Có loại đường ray đơn, đường ray đôi, đường ray hẹp. Nghe óni có cả đường ray ba nữa. Em chưa thấy bao giờ. Hình như đường ray hẹp thường dùng cho mấy tuyến đường núi á anh. Tại vì nó dễ uốn lượn hơn. Đường ray đôi thì chạy nhanh hơn chắc. Em nghĩ vậy á. Hồi đi tàu lên Đà Lạt thấy toàn đường ray đơn à. Chắc tại đường núi nên khó làm đường ray đôi.

• Đường ray đơn.
• Đường ray đôi.
• Đường ray ba.
• Đường ray hẹp.

Tàu hỏa ngày xưa chạy bằng than á anh. Bây giờ chắc chạy bằng điện nhiều hơn. Mà tàu chạy bằng điện thì nhanh hơn nhiều. Hồi đó em đi tàu từ Sài Gòn ra Huế, lâu ơi là lâu. Mà tàu cũ nữa, rung dữ lắm. Bây giờ chắc đỡ hơn rồi ha anh? Bữa em thấy có tàu cao tốc nữa. Chắc nhanh lắm. Ước gì được đi thử một lần. À mà tàu điện ngầm cũng là đường sắt luôn hả anh? Hay là khác ta? Em thấy nó cũng chạy trên đường ray mà.

• Tàu hỏa chạy bằng than/điện.
• Tàu cao tốc.
• Tàu điện ngầm.

Đường sắt quốc gia khác đường sắt đô thị như thế nào?

Em: Khác nhau nhiều.

Quốc gia: Mạng lưới rộng khắp, vận tải hàng hóa & hành khách xuyên quốc gia. Tốc độ đa dạng, từ chậm đến cao tốc. Quy mô lớn, đầu tư khủng. Thường dùng đầu máy diesel hoặc điện. Ví dụ: Đường sắt Bắc – Nam Việt Nam. Nhà ga lớn, xa trung tâm thành phố.

Đô thị: Chỉ hành khách nội đô và vùng lân cận. Tập trung, mật độ cao. Tốc độ trung bình đến cao. Đường ray thường nằm ngầm hoặc trên cao. Ví dụ: Metro Hà Nội. Ga nhỏ, gần khu dân cư. Xe điện.

Chuyên dùng: Riêng tư, phục vụ mục đích cụ thể. Ví dụ: Đường ray trong mỏ than. Không mở cửa công chúng.

Khổ tiêu chuẩn đường sắt trên thế giới là bao nhiêu?

Anh hỏi khổ tiêu chuẩn đường sắt thế giới à? 1435 mm, em nhớ rõ lắm. Đúng rồi, 4 ft 8½ in đấy. Lúc học Địa lý lớp 10, thầy giáo mình nhấn mạnh mãi cái này, vì nó liên quan đến việc vận chuyển hàng hóa quốc tế. Thầy còn kể cả câu chuyện về cái khổ đường sắt đấy nữa, hay lắm!

• Khổ chuẩn: 1435 mm (4 ft 8½ in)
• Tỉ lệ đường sắt dùng khổ chuẩn: Khoảng 60%

Ôi, nhớ lại hồi đó, mình còn tưởng khổ đường sắt toàn thế giới như nhau chứ. Hóa ra Anh hồi đầu còn dùng 1422 mm (4 ft 8 in) cơ đấy, Scotland thì lại khác nữa, 1371 mm (4 ft 6 in). Khổ quá, lúc đó mình học thuộc lòng mà giờ quên hết rồi. Chỉ nhớ mỗi khổ chuẩn 1435mm thôi.

• Anh (ban đầu): 1422 mm (4 ft 8 in)
• Scotland (ban đầu): 1371 mm (4 ft 6 in)

Thật ra, mình thấy cái chuyện khổ đường sắt này thú vị phết. Nhìn đơn giản vậy thôi, mà lại ảnh hưởng lớn đến giao thông vận tải quốc tế. Mà thôi, nói nhiều quá rồi, giờ mình phải đi học đây. Bye Anh!