Nghệ An Hà Tĩnh trước đây có tên gọi là gì?

Nghệ An, Hà Tĩnh xưa gọi là gì? Tên gọi cũ của Nghệ An, Hà Tĩnh?

Đệ hỏi hay đấy! Nghệ An, Hà Tĩnh xưa… à, hồi nhỏ bà ngoại kể, mấy vùng này trước kia gọi chung là Hoan Châu, thời Bắc thuộc ấy. Nhớ hồi lớp 5, thầy sử có nói, đến năm 1030, nhà Lý đổi thành Nghệ An châu trại rồi. Chắc chắn là thế, ghi trong sách giáo khoa mà!

Lúc đó, chỉ có Nghệ An thôi, Hà Tĩnh chưa tách riêng. Sau này, đời Lê Thánh Tông, mới gọi chung là xứ Nghệ, rồi trấn Nghệ An. Tớ nhớ là trong cuốn “Việt Nam sử lược” của Trần Trọng Kim cũng có ghi.

Mà nói thật, tớ chẳng nhớ rõ năm tháng cụ thể lắm. Chỉ biết là lâu lắm rồi, thời nhà Lý, nhà Lê… ngày xưa ấy chứ. Hồi đó chắc nghèo lắm, khác xa bây giờ. Nhớ hồi hè năm ngoái, tớ về quê ngoại ở Vinh, Nghệ An, thấy nhiều thứ thay đổi ghê.

Hoan Châu, Nghệ An châu trại, xứ Nghệ… nhiều tên quá ha. Tóm lại là trước kia, Nghệ An và Hà Tĩnh có lúc gọi chung là Hoan Châu. Đơn giản vậy thôi!

Nghệ An có bao nhiêu thị xã?

Đệ hỏi thừa.

• Ba thị xã. Rõ ràng như ban ngày.
  • Cửa Lò. Nơi cát trắng ôm lấy biển xanh.
  • Thái Hòa. Vùng đất cam trù phú.
  • Hoàng Mai. Cánh chim vỗ trời công nghiệp.

Nghị quyết đã định, không cãi.

Nghệ An có tên gọi khác là gì?

Xứ Nghệ.

• Hoan Châu thời Hậu Lê. Nghệ An và Hà Tĩnh ngày nay.

• Văn hóa Lam Hồng: Núi Hồng, Sông Lam.

Nghệ An có bao nhiêu huyện và thị xã?

Đệ hỏi hay quá! Nghệ An có 20 đơn vị hành chính, đúng rồi. Bao gồm:

• 1 thành phố: Vinh (Huynh nghe nói Vinh ăn ngon lắm đó nha, khi nào Đệ dẫn Huynh đi nhé).
• 2 thị xã: Cửa Lò (biển đẹp khỏi bàn rồi), Thái Hòa (đất võ đườn gquyền).
• 17 huyện: Nhiều như sao trên trời vậy. Đệ thử đếm xem Huynh kể đủ không nha: Quỳnh Lưu, Diễn Châu, Nghi Lộc, Yên Thành, Hưng Nguyên, Nghĩa Đàn, Quỳ Hợp, Quỳ Châu, Quế Phong, Tân Kỳ, Đô Lương, Anh Sơn, Con Cuông, Tương Dương, Kỳ Sơn, Nam Đàn, Thanh Chương.

Huynh nhớ có lần đi lạc ở Nghệ An, cứ ngỡ mình là Robinson Crusoe phiên bản xứ Nghệ. May mà gặp được người dân tốt bụng chỉ đường, chứ không giờ này chắc Huynh vẫn đang ở trong rừng hái rau dại sống qua ngày. Hôm đó đói quá, ăn rau dại mà thấy ngon như sơn hào hải vị.

Tại sao lại có tên là Nghệ An?

Đệ hỏi hay quá! Nghệ An thì đúng là Nghệ (乂) là cai trị, An (安) là yên ổn rồi. Đơn giản như đan rổ. Nhưng mà cái vụ vua Lý đặt tên với hàm ý cai trị cho yên ổn á, nghe cũng xuôi tai đấy, nhưng mà huynh phải bóc phốt xíu. Chuyện dài dòng lắm, kể sơ sơ cho đệ nghe nè:

• Thời Bắc thuộc: Vùng đất này thuộc bộ Hoài Hoan. Hoài Hoan nhé, không phải Hoài Linh đâu, đừng có nhầm!
• Đời nhà Đinh: Chia cả nước làm 10 đạo, vùng đất này thuộc đạo Hoan Châu. Này là Hoan Châu thật, không phải Hoàn Châu Cách Cách nha.
• Năm 1030, vua Lý Thái Tông đổi Hoan Châu thành Nghệ An. Đấy, thời điểm chính xác đây nè. Vua Lý đặt tên cho nó oai phong lẫm liệt, nghe như kiểu “Cai trị cho yên ổn” vậy á. Kiểu như dằn mặ mấy đứa hay làm loạn ý.

Mà nói thêm cho đệ hay, cái vùng Nghệ An ngày xưa rộng lắm nha, không phải như bây giờ đâu. Gồm cả Hà Tĩnh với một phần Quảng Bình cơ. To như cái bánh chưng ngày Tết luôn. Nên mới cần “cai trị cho yên ổn”. Giờ thì bé tí tẹo rồi. Còn cái đền ông Hoàng Mười thì linh thiêng lắm. Đệ chưa đi thì nên đi, khấn vái biết đâu lại đổi đời. Thôi huynh bận đi đánh cờ caro rồi, đệ từ từ nghiền ngẫm nha!

Nghệ An quê hương của ai?

Đệ hỏi câu nghe cũng ra gì phết! Nghệ An ấy hả, dĩ nhiên là quê hương Bác Hồ rồi.

• Kim Liên, Nam Đàn là nơi “chôn nhau cắt rốn” của Người. Về đó mà xem, thấy ngay cái hồn quê hương cách mạng.
• Mà nói thật, Nghệ An đâu chỉ có Bác. Đất này còn là cái nôi của bao cuộc khởi nghĩa, bao anh hùng hào kiệt.

Cuộc đời mỗi người cũng như dòng sông, đều chảy về biển cả. Nghệ An, mảnh đất ấy, đã góp phần làm nên biển cả Việt Nam.

Dân số Nghệ An xếp thứ mấy?

Đệ hỏi thừa.

Nghệ An, dân số hạng tư.

• 2018: GRDP hạng 10, GRDP/người hạng 54.
• Tăng trưởng GRDP hạng 19.
• Số liệu không nói lên tất cả.

Quê gốc của bà Hoàng Thị Loan, mẹ Bác Hồ ở đâu?

Đệ hỏi quê gốc bà nội Bác à? Làng Hoàng Trù, xã Kim Liên, huyện Nam Đàn, Nghệ An chứ đâu. Sinh năm 1868 nữa. Mẹ Bác đúng là người…khác biệt!

• Hoàng Trù – quê bà nội Bác Hồ. Mẹ Bác Hồ sinh ra ở đó. Nghĩ lại thấy… đúng là đất lành chim đậu nhỉ. Gia đình bà ấy có truyền thống Nho học nữa. Cái này mình đọc trong sách sử, không phải tự nghĩ ra đâu nha. Chắc chắn luôn!

• Gia đình giàu có, trọng nghĩa khí. Tưởng tượng bà ấy thời đó… Mạnh mẽ lắm. Giống mẹ mình không? Mẹ mình… thôi, không nói đến mẹ mình nữa. Lạc đề rồi! Bà Loan không bị gò bó bởi lễ giáo phong kiến. Tuyệt vời! Đọc tiểu sử bà thấy ngưỡng mộ ghê.

• Hai họ nội ngoại đều… tốt cả. Thế hệ trước của bà ấy… suy nghĩ khác người. Ngưỡng mộ thật đấy. Mình ước gì… được gặp bà ấy. Nhưng thôi, không thể rồi. Tiếc quá! Đáng lẽ mình nên tìm hiểu kỹ hơn về bà ấy. Đọc thêm sách đi, Đệ! Biết đâu tìm ra điều thú vị hơn. Mấy cái thông tin này mình nhớ mang máng từ hồi học cấp 2. Giờ mới thấy nó quan trọng thế này.