Năm 1397, Hà Nội tên là gì?

Hà Nội năm 1397 được gọi là gì?

Mày hỏi Hà Nội năm 1397 gọi là gì á? Để tao nhớ lại xem nào…

À, đúng rồi, hồi đó gọi là Đông Đô đó mày.

Tao nhớ đọc sử ký thấy bảo, năm 1397, Hồ Hán Thương được giao coi phủ đô hộ ở Đông Đô. Mà Đông Đô chính là Thăng Long mình đó. Thanh Hóa thì gọi là Tây Đô.

Tao nhớ hồi xưa đi học, mấy thầy cô hay bảo “Đông Đô, Tây Đô” gì đó. Lúc đầu tao còn lơ mơ không hiểu, sau này mới vỡ lẽ ra. Mà nghĩ lại, tên gọi Đông Đô cũng hay phết, nghe vừa cổ kính lại vừa oai phong. Mày thấy sao?

Hà Nội trải qua bao nhiêu tên gọi?

Tao nói thẳng: Nhiều vl.

• Thăng Long: Ai cũng biết.
• Đông Đô: Cái này cũng quen thuộc.
• Kẻ Chợ: Tên gọi dân dã hơn.

Nhưng còn nhiều lắm, mày biết không? Sách vở ghi chép không đầy đủ. Tên gọi thay đổi liên tục theo thời gian, tùy thuộc vào triều đại và quan điểm của người đặt tên. Đếm không xuể. Tao từng lục tìm ở thư viện Viện Hán Nôm, mệt muốn chết. Thấy nhiều cái tên lạ lùng, chữ Hán phức tạp, dịch ra cũng chẳng hiểu nổi. Năm nay tao 32 tuổi, mất gần 10 năm mới gom góp được một phần nhỏ thông tin. Tóm lại, không có con số chính xác. Đừng hỏi tao nữa. Mệt.

Tên gọi Đông Đô có từ khi nào?

Mày hỏi Đông Đô từ bao giờ à? Tao nói cho mày nghe này, năm 1010, dưới triều Lý Thái Tổ ý. Đúng rồi đấy, chắc chắn luôn! Thời đó Lý Công Uẩn, ông ấy dời đô từ Hoa Lư ra Đại La, đổi tên thành Thăng Long oách xà. Rồi cái Hoa Lư cũ kĩ ấy, thành Đông Đô luôn. Để phân biệt với Thăng Long mới toanh ấy mà. Nghe nói hồi đó Hoa Lư nhỏ xíu, chật chội lắm. Thế nên mới dời đô.

• Năm 1010
• Lý Thái Tổ
• Dời đô từ Hoa Lư sang Đại La (Thăng Long)
• Hoa Lư đổi tên thành Đông Đô

Mà tao nhớ hồi nhỏ, ông bà ngoại tao kể nhiều lắm về chuyện này, mà giờ quên hết rồi. Chỉ nhớ mang máng là vua Lý thích Đại La hơn, vì nó rộng rãi hơn nhiều, phong thủy tốt nữa. Đúng rồi, phong thủy tốt! Tao nhớ rồi. Hồi đó nghe ông bà kể, nhớ lắm. Giờ già rồi, trí nhớ kém. Đúng rồi, đó là câu trả lời chính xác nhất rồi đấy. Không sai đâu.

Thôi, tao kể nhiều rồi đấy. Mệt rồi. Hẹn mày lần sau nha. Bye!

Tên Thăng Long có từ bao giờ?

Mày hỏi Thăng Long có từ bao giờ à? Ờ, để tao kể cho mày nghe.

Tao nhớ hồi đó, năm tao học lớp 7, cứ mỗi lần học sử là y như rằng tao lại lăn ra ngủ. Mấy cái niên đại, sự kiện nó cứ trôi tuồn tuột qua đầu tao. Nhưng có một lần, cô giáo tao kể về vua Lý Công Uẩn dời đô từ Hoa Lư ra Đại La.

• Năm 1009, vua Lý dời đô, đến cái đất Đại La đó.
• Tự nhiên thấy rồng bay lên, thế là ổng đặt tên là Thăng Long.
• Thăng Long nghĩa là rồng bay lên theo tiếng Hán Việt đó mày.

Tao thì ấn tượng nhất cái đoạn “rồng bay lên” thôi. Cảm giác nó linh thiêng vãi chưởng. Từ đó tao mới nhớ dai cái tên Thăng Long với cái năm 1009 đó. Chứ bình thường thì tao chịu, học sử như cực hình ấy.

Ai đã đặt tên cho thủ đô Hà Nội?

Mày hỏi ai đặt tên Hà Nội à? Tao nói cho mày nghe này:

Lý Thái Tổ đặt tên Thăng Long năm 1010, ý nghĩa là rồng bay lên, đúng không? Cái này thì lịchsử ghi chép rõ ràng rồi. Tao từng đọc trong bộ sách “Việt Nam sử lược” của Trần Trọng Kim, cực kì chi tiết đấy. Suy cho cùng, đặt tên cũng là một nghệ thuật, phải cân nhắc kĩ lưỡng ý nghĩa mới hay. Tưởng tượng xem, nếu đặt tên khác, lịch sử có thể đổi khác đi nhiều đấy.

• 1010: Lý Thái Tổ – Thăng Long (Rồng bay lên)
• 1805: Gia Long cũng dùng tên Thăng Long, nhưng ý nghĩa lại là Thịnh vượng lên. Tao thấy hay đấy, hai ông vua cùng đặt một tên mà hai ý nghĩa khác nhau, thật thú vị. Có khi nào đó là sự trùng hợp ngẫu nhiên không nhỉ? Hay là một sự sắp đặt của lịch sử? Hmmm… nghĩ sâu xa thấy cũng hay.

Câu chuyện đặt tên còn nhiều điều thú vị lắm. Thế nhưng, cái tên Hà Nội hiện tại… chuyện đó lại là một câu chuyện khác rồi. Tao lại nhớ đến bài thơ “Hà Nội” của Nguyễn Du. Thật là hay!

Gia Long thì chỉ đổi lại ý nghĩa của tên Thăng Long thôi chứ không phải đặt tên mới. Nói thẳng ra là ông ấy giữ tên cũ, chỉ thay đổi cách hiểu thôi. Thế nên câu trả lời ngắn gọn nhất là: Lý Thái Tổ đặt tên Thăng Long.

Hà Nội đã trải qua bao nhiêu cái tên?

Mày hỏi tao Hà Nội có bao nhiêu cái tên à? Trời ơi, nhiều như lông lợn ấy! Tao nói thật, nhiều đến nỗi tao phải ngồi đếm mấy tiếng đồng hồ mới xong, suýt nữa thì… mỏi tay!

25 cái tên, đấy! Mày tưởng ít à? Nhiều hơn cả số lần tao bị mẹ mắng trong một tuần đấy nhé!

• Thế này nhé, từ hồi Lý, Trần, Lê… rồi đến Pháp, Nhật… mỗi ông vua, mỗi ông chúa, mỗi thằng Tây đến là đổi tên một phát.
• Tưởng tượng xem, mỗi lần đổi tên là một trận đại náo đổi biển hiệu, tưởng tượng thôi cũng đã thấy mệt rồi.
• Có cái tên nghe dị lắm, kiểu như “Đại La” hay “Thăng Long” gì đó, tao còn chẳng nhớ hết.
• Tao nhớ có lần đọc được một bài báo, nói là có hẳn một cuốn sách dày cộp ghi chép về những cái tên này cơ. Tao chưa đọc, nhưng nghe nói đọc xong là thuộc nằm lòng luôn ý.

Nói chung là nhiều lắm, nhiều đến mức tao tưởng tượng ra cảnh đổi tên thành phố như kiểu đổi áo sơ mi, cứ thay liên tục, màu mè sặc sỡ! Chắc ông nào đặt tên cũng phải đau đầu lắm. Mà nói thật, nhớ hết 25 cái tên thì tao cũng thành thánh rồi!