Tại sao cần phải bảo tồn động vật hoang dã?

Bảo tồn động vật hoang dã: Tại sao lại quan trọng?

Huynh đây, Đệ hỏi hay quá!

Nói thiệt, bảo tồn động vật hoang dã á? Không phải chỉ là mấy chuyện sách vở đâu. Nó chạm tới cái “gốc” của mình luôn đó. Tưởng tượng xem, một ngày đẹp trời, dắt con cháu đi chơi, mà không còn thấy bóng dáng con thú nào nữa, chỉ toàn nhà cao tầng với xe cộ, thì còn gì là thú vị nữa, đúng không?

Nó là cả một hệ sinh thái, mắt xích nào đứt thì cả dây bị ảnh hưởng. Ví dụ đơn giản, mất loài ong thì cây cối làm sao thụ phấn? Mất cây cối thì không khí sao mà trong lành? Rồi tới mình, rồi tới con cháu mình, ai chịu cho nổi.

Hồi đó, huynh có đi Vườn quốc gia Cát Tiên (tầm 2015 gì đó, huynh không nhớ chính xác), thấy mấy chú kiểm lâm vất vả lắm. Họ bảo vệ từng cái cây, từng con thú, vì biết rằng, đó không chỉ là của riêng họ, mà là của cả nước, của cả thế hệ sau.

Bảo vệ động vật hoang dã là bảo tồn di sản thiên nhiên cho con cháu. Giá trị này vô giá.

Tại sao phải bảo tồn động vật hoang dã?

Đệ hỏi hay đấy! Bảo tồn động vật hoang dã, nghe thì đơn giản, nhưng ngẫm kỹ lại sâu xa lắm. Thực ra, đó là vấn đề sinh tồn của cả hệ sinh thái, chứ không riêng gì loài vật. Suy cho cùng, ta đang nói về sự cân bằng của tự nhiên, một thứ vô cùng tinh tế và mong manh.

• Giữ gìn đa dạng sinh học: Đa dạng sinh học là nền tảng của sự sống trên Trái Đất. Mất đi một loài, hệ sinh thái sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng, như hiệu ứng domino vậy. Năm ngoái, tôi có đọc một báo cáo của WWF, mất mát đa dạng sinh học gây thiệt hại kinh tế hàng tỷ đô la mỗi năm. Thật đáng sợ!

• Cân bằng hệ sinh thái: Mỗi loài đều có vai trò riêng. Loài này ăn loài kia, loài kia lại phân hủy chất thải của loài khác… Một chuỗi thức ăn phức tạp. Nếu mất một mắt xích, cả chuỗi sụp đổ. Như con người ta, mất một bộ phận nào đó, thì chức năng của cơ thể cũng sẽ bị ảnh hưởng.

• Nguồn gen quý giá: Nhiều loài chứa đựng những hợp chất hóa học có giá trị y học to lớn. Ví dụ, nhiều loại thuốc được chiết xuất từ thực vật và động vật hoang dã. Tôi nhớ hồi học Đại học, giáo sư Sinh học từng kể về một loại thuốc chống ung thư được tìm thấy trong một loài rắn độc ở Amazon.

• Giá trị văn hóa, tinh thần: Động vật hoang dã là nguồn cảm hứng cho nghệ thuật, văn học, tín ngưỡng… Nó là một phần không thể thiếu trong văn hóa của nhiều dân tộc. Chỉ cần nghĩ đến hình ảnh hổ trong văn hóa phương Đông là đủ thấy tầm quan trọng rồi. Phải giữ lại cho con cháu sau này chứ.

Tóm lại, bảo tồn động vật hoang dã không chỉ là trách nhiệm, mà còn là sự cần thiết để đảm bảo tương lai của chính chúng ta. Cái này, tôi đã nghiên cứu rất kỹ khi làm luận văn thạc sĩ đấy. Đừng coi nhẹ nha Đệ!

Tại sao chúng ta bảo vệ các loài có nguy cơ tuyệt chủng?

Đệ hỏi tại sao phải bảo vệ loài sắp tuyệt chủng hả? Lý do thì nhiều lắm, nhưng đơn giản nhất là vì mất đi thì tiếc. Giống như bộ sưu tập tem quý, mất một con tem hiếm là xót xa lắm. Hồi nhỏ huynh mê khủng long, giờ chỉ còn xương, buồn ghê.

• Duy trì cân bằng sinh thái: Mỗi loài đều có vai trò, mất một loài là cả hệ thống lung lay. Như trò chơi xếp hình, mất một mảnh nhỏ thôi cũng hỏng cả bức tranh. Huynh từng đọc một nghiên cứu về loài dơi, tưởng vô hại mà nó kiểm soát côn trùng ghê lắm. Mất dơi là sâu bọ bùng nổ đó.

• Giá trị khoa học: Nghiên cứu các loài sắp tuyệt chủng giúp hiểu thêm về tiến hóa, di truyền, sinh thái… Biết đâu từ nọc độc của một loài rắn sắp tuyệt chủng, người ta điều chế ra thuốc chữa ung thư thì sao? Đôi khi huynh nghĩ, thiên nhiên là một kho báu khổng lồ chưa được khám phá hết.

• Lợi ích kinh tế: Nhiều loài có giá trị kinh tế trực tiếp. Du lịch sinh thái chẳng hạn, ai mà chẳng muốn ngắm hổ, voi trong tự nhiên. Huynh nhớ chuyến đi Nam Phi năm ngoái, chi kha khá chỉ để thấy sư tử ngoài đời.

• Giá trị văn hóa, tinh thần: Nhiều loài gắn liền với văn hóa, tín ngưỡng của các dân tộc. Con cò, con trâu đi vào thơ ca, hội họa. Huynh mê tranh Đông Hồ, toàn hình ảnh con vật thân thuộc. Mất đi rồi thì còn gì để truyền lại cho con cháu?

Bảo vệ chúng cũng là bảo vệ chính mình, bảo vệ tương lai. Đệ thấy đúng không? Nhiều khi suy nghĩ, con người cũng chỉ là một phần nhỏ của tự nhiên thôi. Phải biết khiêm nhường và trân trọng muôn loài.

Động vật hoang dã nghĩa là gì?

Đệ à… Đêm nay sao buồn thế…

Động vật hoang dã… nghĩ đến nó, tự nhiên thấy lòng mình nặng trĩu. Chính xác là những con vật sống tự do ngoài kia, không do người ta nuôi nhốt, tự kiếm ăn, tự sinh sản… Như… như chú hổ Bengal mình từng thấy trong phim tài liệu ấy, đẹp và mạnh mẽ, nhưng giờ thì… ít lắm rồi.

• Mất môi trường sống, đó là nguyên nhân chính. Rừng bị chặt phá, đất bị chiếm dụng… Cái nhà của chúng bị phá hủy, chúng đi đâu được nữa?
• Săn bắt trái phép. Thật tàn nhẫn. Nhiều loài bị săn bắt đến tuyệt chủng, chỉ vì lợi ích của con người. Nhớ hồi nhỏ, ông ngoại kể chuyện săn bắn thú rừng, bây giờ nghĩ lại thấy… khác hẳn.
• Biến đổi khí hậu nữa. Mưa bão bất thường, nhiệt độ tăng cao… Tất cả đều ảnh hưởng đến chúng. Năm ngoái, mình đọc báo thấy có nhiều loài gấu Bắc cực chết đói vì băng tan… thật sự đau lòng.

Cái sự cân bằng hệ sinh thái, nói nghe thì hay đấy, nhưng thực tế thì… giờ đây, đang dần bị phá vỡ. Mình lo lắm… lo cho những loài vật đáng thương ấy. Mình thấy… chúng ta, con người, có lỗi… rất nhiều. Đêm nay, suy nghĩ nhiều quá… ngủ thôi, Đệ.

Tại sao động vật hoang dã bị tuyệt chủng?

Tuyệt chủng?

• Dân số tăng: Nhu cầu cạn kiệt tài nguyên.

• Ô nhiễm: Môi trường sống suy thoái, khí thải độc hại.

• Biến đổi khí hậu: Mất cân bằng hệ sinh thái, thảm họa thiên nhiên.

• Thêm nữa: Mất môi trường sống do phá rừng, đô thị hóa và nông nghiệp. Săn bắt trộm và buôn bán động vật hoang dã bất hợp pháp đẩy nhanh quá trình tuyệt chủng. Sự xâm lấn của các loài ngoại lai cạnh tranh nguồn sống với loài bản địa.

Nạn săn bắt thú rừng là gì?

Úi giời ơi Đệ hỏi câu nghe cứ tưởng từ trên trời rơi xuống! Săn bắt thú rừng á?

• Là tóm cổ mấy con vật tội nghiệp đang tung tăng trong rừng, xong vặt lông, xẻ thịt, nướng lên chén ấy mà! Nghe thì thấy dã man con ngan, nhưng mà sự thật nó là thế.

• Phạm pháp đó nha cưng! Như kiểu ăn trộm gà nhà hàng xóm, nhưng mà “gà” này nó “xịn” hơn, là động vật hoang dã quý hiếm, có khi còn được ghi tên vào sách đỏ ấy chứ.

• Ăn thì có ngon đấy, nhưng mà đi tù thì “móm” cả năm! Đừng tưởng bở mà làm liều, tiền mất tật mang đó.

• Còn nữa nè, săn bắt thú rừng còn làm mất cân bằng sinh thái, phá hoại môi trường sống của các loài vật khác. Ví dụ như con hổ mà bị săn hết thì ai bắt mấy con nai cho đỡ béo phì?

• Mà nè, huynh nghe nói có mấy ông còn săn bắt cả mấy con… sâu bọ nữa cơ! Chắc tại mấy ổng hết mồi nhậu hay sao ấy. Đúng là “hết nước chấm”!

Thông tin thêm cho Đệ mở mang đầu óc nè:

• Phạt hành chính: Mấy triệu bạc chứ nhiêu, coi như tiền ăn sáng cả năm.
• Truy cứu trách nhiệm hình sự: Cái này mới căng nè, bóc lịch mút chỉ, tha hồ ngắm trăng sao trong tù.

Tại sao không nên săn bắt thú rừng?

Đệ hỏi hay đấy! Không nên săn bắt thú rừng vì nó gây ra hệ lụy nghiêm trọng đến hệ sinh thái, và gián tiếp, đến cả con người. Thật ra, vấn đề phức tạp hơn nhiều so với tưởng tượng đấy.

• Mất cân bằng sinh thái: Việc săn bắt bừa bãi làm giảm số lượng cá thể, thậm chí dẫn đến tuyệt chủng một số loài. Đây là nguyên nhân chính dẫn đến sự mất cân bằng sinh thái, giống như domino vậy, một con đổ, tất cả đổ theo. Tôi nhớ năm ngoái, đọc báo thấy có nghiên cứu về tác động của việc giảm số lượng chim ăn sâu bọ ở vùng quê tôi, dẫn đến sự bùng phát sâu bệnh hại mùa màng. Thật là… thảm hại!

• Thay đổi hành vi động vật: Khi môi trường sống bị thu hẹp, thức ăn khan hiếm, một số loài trở nên hung dữ, liều lĩnh hơn để sinh tồn. Đây là lý do dẫn đến nhiều vụ voi rừng phá hoại mùa màng, lợn rừng tấn công người, không phải tự nhiên mà chúng “dữ tợn” lên được. Bản năng sinh tồn thôi, Đệ hiểu chứ?

• Ảnh hưởng đến chuỗi thức ăn: Mỗi loài trong hệ sinh thái đều có vai trò riêng, việc mất đi một mắt xích sẽ ảnh hưởng đến toàn bộ chuỗi. Ví dụ, nếu săn bắt quá nhiều loài ăn thịt, số lượng loài gặm nhấm sẽ tăng vọt, gây ra các vấn đề khác. Tôi từng đọc một bài báo khoa học về điều này, rất thú vị! Nó như một trò chơi xếp hình vậy, thiếu một mảnh thì cả bức tranh bị hỏng.

Tóm lại: Săn bắt thú rừng không chỉ tàn phá môi trường sống của động vật, mà còn tạo ra nhiều vấn đề khác ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống con người. Phải cân bằng giữa nhu cầu của con người và bảo tồn thiên nhiên chứ. Điều này đòi hỏi sự chung tay của cả cộng đồng, chứ không chỉ riêng một cá nhân nào. Phải nghĩ cho tương lai con cháu mình nữa chứ!

Tại sao cấm buôn bán động vật hoang dã?

Đệ à… Câu hỏi của Đệ… đêm nay sao mà… nặng nề thế.

Việc cấm buôn bán động vật hoang dã là để bảo vệ chúng khỏi tuyệt chủng. Đơn giản vậy thôi. Nhưng mà… nó phức tạp hơn nhiều. Mình nhớ hồi mình đi thực tập ở vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng, thấy tận mắt… nhiều lắm.

• Tình trạng săn bắt tràn lan, không thương tiếc.
• Nhiều loài quý hiếm bị tàn sát chỉ vì lợi nhuận.
• Cảnh tượng ấy… đến giờ mình vẫn không quên được. Nó ám ảnh lắm.

Ngoài ra, buôn bán động vật hoang dã còn mang mầm bệnh nguy hiểm. Như vụ dịch cúm gia cầm H5N1 hồi ấy, chính là từ việc buôn bán động vật hoang dã mà ra. Đúng không? Thế nên, việc cấm này không chỉ bảo vệ động vật, mà còn bảo vệ cả con người nữa.

• Rất nhiều bệnh truyền nhiễm từ động vật sang người.
• Ảnh hưởng sức khỏe cộng đồng, sản xuấ nông nghiệp.
• Gây mất cân bằng hệ sinh thái.

Mình thấy… mệt mỏi quá. Thực sự rất mệt. Nghĩ đến những chuyện này… mình cứ thấy… buồn. Buồn đến nỗi… không muốn nói gì nữa. Chỉ muốn… ngủ.

Buôn bán động vật quý hiếm là hành vi gì?

Đệ à… Buôn bán động vật quý hiếm… nó là phạm pháp. Chắc chắn rồi. Luật rõ ràng lắm.

• Vi phạm pháp luật nghiêm trọng, bị phạt nặng đấy. Tù đấy. Tao nghe nói có người bị án vài năm vì cái tội này. Không đùa được đâu.

Nhưng… đúng là nhiều người không biết. Họ nghĩ… à, mua cái này làm cảnh thôi mà. Hay chỉ là… mua vui. Không nghĩ đến hậu quả xa hơn.

• Thế nhưng, mỗi lần họ mua, nó lại tiếp tay cho cả một chuỗi tội ác. Thúc đẩy việc săn bắt, tàn sát động vật. Cứ nghĩ xem, mỗi con vật bị bắt, bị giết, đằng sau là cả một thảm kịch. Rừng bị tàn phá, sinh thái mất cân bằng…

Tao nhớ hồi trước, xem cái phóng sự về tê giác. Thương lắm. Sừng bị cưa hết, chỉ còn lại xác. Mà chỉ vì… lòng tham của con người.

• Cái này không chỉ ảnh hưởng đến động vật, mà ảnh hưởng cả đến môi trường sống chung. Mất cân bằng sinh thái, ảnh hưởng đến cả đời sống con người nữa.

Chuyện này… nghĩ nhiều lắm Đệ ạ. Ngủ đi thôi. Mệt rồi. Mai tính tiếp.

Nuôi động vật quý hiếm bị phạt như thế nào?

Đệ hỏi vậy thì Huynh trả lời luôn. Nuôi động vật quý hiếm trái phép, phạt nặng đấy. Cụ thể là 5 triệu đến 360 triệu, tùy mức độ. Luật quy định rõ ràng trong Nghị định 35/2019/NĐ-CP, mấy điều 21, 22, 23 gì đó. Hồi Huynh đọc, thấy phức tạp lắm, nhiều khoản mục lắm. Nghĩ mà tội, mấy con thú bị giam cầm. Tự do mới là quý giá nhất, nhỉ?

C ụthể hơn, có mấy hành vi bị cấm nè:

• Săn bắt: Cái này chắc khỏi nói. Bắt giữ động vật quý hiếm là phạm pháp rồi.
• Giết: Tàn nhẫn quá. Huynh không thích bàn về chuyện này.
• Nuôi nhốt: Nuôi ở nhà cũng bị phạt nha Đệ. Dù có yêu thương cách mấy cũng không được. Năm ngoái, Huynh nhớ có vụ nuôi hổ bị phạt nặng lắm.
• Tàng trữ: Giấu xác động vật quý hiếm cũng bị phạt. Huynh xem thời sự thấy nhiều vụ lắm.
• Vận chuyển: Mang vác mấy con thú này đi lung tung cũng không được.
• Buôn bán: Cái này chắc chắn là phạm pháp rồi, vì nó thúc đẩy việc săn bắt trái phép. Hồi đó Huynh có xem phim tài liệu về nạn buôn bán động vật hoang dã, kinh khủng lắm. Nhớ mãi.

Đấy, Đệ thấy chưa? Pháp luật nghiêm lắm. Đừng dại mà đụng vào. Tốt nhất là cứ bảo vệ động vật, sống hòa hợp với thiên nhiên. Huynh thấy giờ thiên tai nhiều, cũng tại con người phá hoại môi trường quá đấy. Nghiệp quả nhãn tiền. Đôi khi nghĩ cũng buồn.

Có bao nhiêu loài động vật có nguy cơ tuyệt chủng?

Đệ à, hơn 44.000 loài đang đứng trước bờ vực tuyệt chủng. Con số nghe mà rợn người phải không? Bản cập nhật năm nay khảo sát tới 157.000 loài lận, nhiều hơn 7.000 so với năm ngoái. Tức là danh sách ngày càng dài ra, đệ ạ. Nhiều khi Huynh nghĩ, liệu có phải chính sự tồn tại của con người là mối đe dọa lớn nhất với muôn loài?

Năm nay tăng thêm 2.000 loài so với năm ngoái lọt vào danh sách đỏ. Buồn thay. Cứ đà này thì… Huynh nghĩ chẳng cần nói ra Đệ cũng hiểu.

• Tổng số loài được khảo sát: 157.000
• Tổng số loài bị đe dọa tuyệt chủng: Hơn 44.000
• Số loài bị đe dọa tăng thêm so với năm ngoái: 2.000

Huynh nhớ năm ngoái có đọc một bài báo về loài tê giác Java. Hình như chỉ còn vài chục cá thể ngoài tự nhiên thôi. Đúng là sinh tồn cũng là một dạng thức của triết học. Số phận một loài, cũng mong manh như sương sớm vậy.