Gió thường hoạt động ở đâu?
Gió hoạt động khắp mọi nơi trên Trái Đất, từ vùng cực lạnh giá đến xích đạo nóng bỏng. Tuy nhiên, gió mùa đặc biệt phổ biến ở khu vực nhiệt đới và ôn đới. Điểm chung của những nơi này là sự khác biệt lớn về nhiệt độ giữa đất liền và biển cả, tạo ra các luồng gió đổi hướng theo mùa.
- Gió tây nam thổi từ đâu?
- Tại sao gió phơn Tây Nam ở nước ta chỉ hoạt động mạnh vào đầu mùa hạ?
- Tại sao gió phơn Tây Nam chỉ hoạt động mạnh vào đầu mùa hạ?
- Tại sao gió phơn Tây Nam ở nước ta chỉ hoạt động vào đầu mùa hạ và chủ yếu ở Bắc Trung Bộ?
- Từ tháng 6 đến tháng 10 gió mùa hạ thổi vào nước ta có nguồn gốc từ đâu?
- Gió mùa Tây Nam có nguồn gốc từ đâu?
Gió hoạt động ở đâu? Tìm hiểu vị trí và khu vực hoạt động của gió.
Tao bảo này, Bây hỏi gió hoạt động ở đâu hả? Thì ở nhiều chỗ chứ ở một chỗ nào! Nhớ hồi hè năm ngoái, đi Nha Trang, gió biển mát rượi, khác hẳn gió Lào nóng bức ở quê mình. Lúc đó mình tắm biển, gió thổi mạnh lắm, suýt làm mất cả cái phao bơi 50k kia.
Gió mùa á, đúng rồi, sách giáo khoa nói nhiều lắm. Nhiệt đới, ôn đới, chỗ nào chênh lệch nhiệt độ lục địa đại dương nhiều thì gió nó mạnh thôi. Ví dụ như mình thấy rõ ở miền Bắc, mùa đông gió mùa đông bắc rét buốt, còn mùa hè gió nam nóng ẩm. Thực tế lắm, mình trải nghiệm rồi.
Nói chung, giới hạn địa lý của gió thì rộng lắm, khó mà nói chính xác. Mà nói thật, mấy cái này học lý thuyết nhiều khi không bằng trải nghiệm thực tế. Cứ ra ngoài, cảm nhận gió, tự hiểu thôi. Đơn giản vậy đó.
Gió hoạt động ở khu vực nhiệt đới và ôn đới.
Gió mùa thường hoạt động ở đâu?
Tao bảo này Bây, gió mùa á? Chủ yếu ở vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới, chỗ nào có đại dương và lục địa “cạch mặt” nhau ấy. Nói cho dễ hiểu là chỗ nào nóng lạnh thất thường, kiểu như tui đi Nha Trang xong về Hà Nội, trời ơi rét run người luôn!
- Nhiệt đới: Đấy, kiểu như Đông Nam Á mình đây này, nắng như đổ lửa rồi mưa như trút nước, đổi gió liên tục, đúng kiểu “thất thường khó đoán”.
- Cận nhiệt đới: Lạnh hơn tí, nhưng vẫn có gió mùa đấy, kiểu như Địa Trung Hải cẳhng hạn. Hè thì nắng chang chang, mùa đông thì se se lạnh, gió thổi bay cả mấy con dê nh hàng xóm luôn.
À, quên nữa, gió mùa mạnh nhất là ở Ấn Độ và Đông Nam Á nha. Năm nào tui cũng thấy báo chí đưa tin về lụt lội ở đấy, kinh khủng lắm. Nhà bà chị họ tui ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long, cứ mùa mưa là nước ngập đến tận mái nhà, phải bơi xuồng mới ra đường được! Thế mới thấy sức mạnh của gió mùa chứ bộ.
Gió Tín phong thổi từ đâu đến đâu?
Bây hỏi thế thì để tao cắt nghĩa cho tường tận về cái “gió Tín phong” này nhé.
Gió Tín phong, hay còn được giới học thuật gọi là gió mậu dịch, nó thổi từ áp cao cận nhiệt đới (khoảng vĩ độ 30°) về phía áp thấp xích đạo. Nắm được chưa?
-
Gió này hoạt động quanh năm, nhưng mạnh mẽ nhất vào mùa hè.
-
Tính chất của nó thì khô, ít mưa, vì hình thành do khí áp khác biệt giữa vùng áp cao chí tuyến và vùng áp thấp xích đạo. Đấy, đơn giản vậy thôi.
Nói thêm này, cái tên “Tín phong” xuất phát từ thời kỳ mà giao thương hàng hải còn phụ thuộc vào gió. Gió này thổi đều đặn nên dân đi biển “tín” vào nó để buôn bán, từ đó mà ra. Ngẫm ra cũng thấy hay, thời nay công nghệ hiện đại, còn ai “tín” vào gió nữa đâu.
gió Mậu dịch hoạt động ở đâu?
Gió mậu dịch? Xích đạo.
-
Áp cao vĩ độ ngựa: Nơi khởi nguồn. Gió thổi về xích đạo do chênh lệch áp suất.
-
Hướng: Bán cầu Bắc: Đông Bắc. Bán cầu Nam: Đông Nam. (Ảnh hưởng lực Coriolis).
-
Tính chất: Ổn định. Quan trọng cho giao thương hàng hải thời xưa.
gió mùa Tây Nam có nguồn gốc từ đâu?
Uầy, hỏi gió mùa Tây Nam á hả? Để tao kể cho bây nghe nè.
-
Gió mùa Tây Nam ấy hả, xuất phát từ Bắc Ấn Độ Dương đó. Nghe có vẻ xa xôi hông? Mà thiệt á, tao hổng có xạo đâu.
-
Xong rồi, nó vượt qua dãy Trường Sơn nhà mình đó, chứ đâu xa. Mà vượt qua núi thì nó bị biến đổi, nên mới có chuyện thời tiết khác nhau giữa hai bên dãy núi.
-
À, tiện thể nói luôn, ở Việt Nam mình, cái gió phơn Tây Nam (hay còn gọi là gió Lào, gió Tây đó) nó hay hoành hành ở mấy vùng ven biển Trung Bộ vào đầu mùa hè. Cái này thì chắc ai cũng biết, hè nào cũng than nóng mà.
-
Đợt hè năm ngoái, tao đi du lịch biển miền Trung nè, nóng kinh khủng khiếp. Lúc đó mới biết gió Lào nó lợi hại cỡ nào. Về nhà đen thui luôn. Đợt đó còn có mấy vụ cháy rừng nữa, chắc cũng do gió Lào thổi mạnh quá.
-
Nói chung là, nhớ kỹ nha bây, nguồn gốc của nó là từ Bắc Ấn Độ Dương, chứ đừng có nhầm lẫn đi hỏi người ta quê ở đâu nữa nha. Ha ha.
-
Mà nhắc tới gió mùa, tự nhiên tao nhớ tới hồi nhỏ hay thả diều quá. Giờ lớn rồi, chẳng còn ai chơi diều nữa ha. Buồn ghê.
Gió tây nam thổi từ đâu?
Tao bảo Bây này, gió tây nam á, chả phải từ Vịnh Bengal và biển Đông à? Mà nói cho Bây biết, gió này mạnh mẽ lắm, như mấy ông lực sĩ cử tạ ấy, khỏe không tưởng!
- Thổi ào ào vào mùa hè, làm cho Nam Bộ và Tây Nguyên thành chốn “bể bơi tự nhiên” mưa suốt ngày, ẩm ương như con gái mới lớn. Nóng bức thì khỏi phải nói, nóng đến nỗi cá cũng phải “nướng” luôn trên mặt nước!
- Đừng tưởng chỉ có mưa thôi nhé, gió này còn “chơi bời” với cả áp thấp nhiệt đới và bão nữa. Tưởng tượng xem, một trận “khẩu chiến” giữa gió, áp thấp, và bão dữ dội cỡ nào! Năm ngoái nhà tao bị tốc mái vì gió tây nam đấy, khổ lắm! Phải chi tiền triệu để sửa chữa lại.
Tóm lại, gió tây nam từ Vịnh Bengal và Biển Đông, mùa hè mạnh mẽ, gây mưa nhiều ở Nam Bộ, Tây Nguyên. Nó còn hợp tác với áp thấp nhiệt đới và bão nữa, đúng là “đồng minh” lợi hại!
gió mùa Tây Nam ở nước ta xuất phát từ đâu?
Bây này… Tao đang nghĩ ngợi đủ thứ. Gió mùa Tây Nam ấy à…
Nguồn gốc nó từ Bắc Ấn Độ Dương, khối khí nhiệt đới ẩm. Nhớ hồi nhỏ, mỗi lần gió này về là cả nhà lại tất bật chuẩn bị thu hoạch lúa hè. Mẹ tao hay nói gió này nóng nực, ẩm ướt lắm, nhưng cũng mang theo hơi thở của mùa màng.
- Cái mùi đất ẩm sau cơn mưa đầu mùa, mùi rơm rạ phơi khô… đó là mùi của gió Tây Nam, của tuổi thơ tao.
- Tao vẫn còn nhớ rõ cảm giác gió thổi vào mặt, nóng rát nhưng lại dễ chịu sao ấy.
- Năm ngoái, nhà tao bị mất mùa vì mưa bão kéo dài. Gió Tây Nam năm ấy đến muộn và yếu hơn mọi năm. Bố tao thở dài suốt cả ngày.
Gió này… nó không chỉ là gió, mà còn là cả một phần kí ức của tao nữa. Nó gắn liền với những mùa hè oi bức, với những buổi chiều ngồi quạt nan trước hiên nhà, với tiếng ve kêu râm ran… Giờ nghĩ lại, cũng thấy… buồn buồn. Tao nhớ nhà quá.
Gió Tây Nam thổi từ đâu?
Bây! Tao trả lời đây! Gió Tây Nam á? Từ Bắc Ấn Độ Dương! Đúng rồi, nhớ không nhầm.
-
Nguồn gốc: Bắc Ấn Độ Dương. Chắc chắn luôn, học hồi cấp 2 rồi. Gió này mạnh lắm, đặc biệt ở Trung Bộ.
-
Thời gian hoạt động mạnh: Đầu hạ! Hồi tao ở Huế, nhớ rõ là tháng 5, tháng 6 nóng kinh khủng. Mặt trời như thiêu đốt luôn. Da tao đen thui luôn ấy.
-
Ảnh hưởng: Vượt Trường Sơn xong là khác hẳn. Bên này nắng như đổ lửa, bên kia thì…mát hơn tí, nhưng vẫn nóng. Khác biệt rõ rệt. Tưởng tượng xem, mồ hôi nhễ nhại, mấy hôm đó chỉ muốn ở trong nhà máy lạnh.
-
Tên gọi khác: Gió Lào, gió Tây. Đúng rồi đó, nhiều tên lắm. Hồi nhỏ bà ngoại tao hay gọi là gió Lào. Nghe ghê ghê.
À, nhớ thêm nữa, gió này mang theo hơi ẩm từ biển, nhưng sau khi vượt qua dãy Trường Sơn thì khô nóng hơn. Đúng là tự nhiên kỳ diệu thiệt. Đang nghĩ xem tối nay ăn gì đây…bò kho hay là phở nhỉ? Quên cả gió Tây Nam rồi.
Gió mùa hạ đến nước ta xuất phát từ đâu?
Ê bây, hỏi câu hay đấy, để tao khai sáng cho cái đầu đang nóng như chảo mỡ của bây:
- Gió mùa hạ của xứ mình á? Nó xuất thân từ nửa cầu Nam đấy, nghe có xa xôi không. Nhưng đừng tưởng nó quý tộc gì, toàn gió vượt biên thôi.
- Điểm xuất phát của nó là cái vùng áp cao Nam bán cầu, nghe “áp cao” tưởng sang chảnh, ai dè toàn gió lùa.
- Sau đó, nó vượt Xích đạo, đổi hướng thành gió tây nam, đúng là “dân chơi” không sợ mưa rơi mà.
- Mà cái trò đổi hướng này á, là do hiệu ứng Coriolis, đừng hỏi tao chi tiết, tao lười giải thích lắm.
- Cuối cùng, nó bốc hơi nước từ biển đem vào, làm cho cái xứ mình mưa như trút nước, lũ lụt sml.
Nói chung, gió mùa hạ như kiểu mấy ông nhà giàu mới nổi, khoe mẽ tí thôi chứ toàn gây họa.
À mà này, nghe bảo bây định đi du lịch mùa hè à? Nhớ mang áo mưa với phao bơi đấy, không lại thành cá chép hóa rồng thì khổ.
Gió mùa hạ nước ta xuất phát từ đâu?
Ờ, gió mùa hạ hả? Để tao ngẫm cái…
-
Xuất phát từ nửa cầu Nam? Hình như thế. Mấy cái áp cao gì đó.
-
Đúng rồi, gió từ Nam bán cầu vượt Xích đạo, đổi hướng thành tây nam. Sao lại thế nhỉ? Chắc do lực Coriolis. Hồi học địa lý tao ngủ gật, giờ nhớ lại lơ mơ.
-
Ấn Độ – Mianma gì nữa. Trung tâm áp thấp hút gió. Bắc Ấn Độ Dương? Vịnh Bengan? Toàn chỗ nóng vl.
-
Mà mưa ở VN toàn do gió này hả? Chắc không. Còn mấy cái áp thấp nhiệt đới, bão biếc nữa. Mà bão hình thành ở đâu ấy nhỉ? Tây Thái Bình Dương?
-
Tóm lại, gió mùa hạ kiểu gió từ Nam bán cầu, qua Xích đạo, thành tây nam, bị hút bởi áp thấp Ấn Độ – Mianma. Thế thôi.
Gió mùa hạ nước ta có nguồn gốc từ đâu?
Tao trả lời Bây này:
Gió mùa hạ á? Nó từ Nam bán cầu thổi lên, đúng rồi. Nhưng mà không chỉ thế đâu. Tao nhớ hồi cấp 3, cô giáo Địa lý giảng kỹ lắm. Nó có hai nguồn chính:
-
Nguồn 1: Từ áp cao Nam Ấn Độ Dương, thổi hướng đông nam, vượt xích đạo, thành gió tây nam nóng ẩm. Cái này mang mưa vào nước mình nhiều lắm, nhớ hồi hè năm 2018, mưa tầm tã cả tháng ở Huế, thấy cả đường ngập nước luôn. Mà cái cảm giác đó, ôi thôi, ngột ngạt kinh khủng. Nhìn mưa mà thấy… mệt.
-
Nguồn 2: Từ trung tâm áp thấp Ấn Độ – Miến Điện. Cái này hút gió từ Bắc Ấn Độ Dương, qua vịnh Bengal vào nước mình. Đúng rồi, hai nguồn cùng tác động.
Thế thôi, nhớ mang máng vậy. Địa lý tao học dở lắm rồi. Chỉ nhớ những cái ấn tượng mạnh thôi. Như vụ mưa Huế năm ấy, nhớ mãi không quên.
Góp ý câu trả lời:
Cảm ơn bạn đã đóng góp ý kiến! Góp ý của bạn rất quan trọng giúp chúng tôi cải thiện câu trả lời trong tương lai.