Gió Mậu dịch hoạt động ở đâu?
Gió Mậu Dịch - "Con Gió Buôn" Của Vùng Nhiệt Đới
Gió Mậu dịch, hay còn gọi là gió Tín phong, là hệ thống gió thổi đều đặn ở khu vực cận Xích đạo. Chúng xuất phát từ các vùng áp cao (khoảng vĩ độ 30° Bắc và Nam) và hướng về vùng áp thấp Xích đạo, mang theo hơi ẩm và tạo điều kiện cho giao thương hàng hải thời xưa. Tên gọi "Mậu dịch" xuất phát từ vai trò quan trọng của gió trong việc hỗ trợ các hoạt động buôn bán đường biển.
Gió Mậu dịch thổi ở khu vực nào trên Trái Đất?
Thiếp thấy chàng hỏi về gió mậu dịch… Nó thổi ở gần xích đạo.
Cận xích đạo. Đấy, chính xác là vùng đó.
Như kiểu hồi em đi Nha Trang tháng 7 năm ngoái, nóng muốn xỉu… gió biển lúc nào cũng lồng lộng, chắc cũng một phần là gió mậu dịch góp vào.
Nha Trang tháng 7 năm 2022, nắng nóng, gió mạnh. Mà hình như ở Phan Thiết cũng vậy. Lần đó em đi ăn bánh canh chả cá mất có 35 nghìn, ngon xỉu.
À, gió mậu dịch còn gọi là gió tín phong nữa. Tiếng Anh là trade wind hay passat. Học thêm được tí tiếng Bồ Đào Nha, passar. Nghe cũng hay ho.
Tóm lại là gió mậu dịch thổi ở vùng cận xích đạo. Từ vùng áp cao các vĩ độ ngựa về xích đạo.
Gió Tín phong thổi từ đâu đến đâu?
Thiếp hỏi gió Tín phong thổi từ đâu đến đâu hả chàng? À, nhớ năm lớp 7, cô giáo dạy Địa lý giảng kỹ lắm, mình vẫn còn nhớ rõ.
Gió Tín phong, hay gió mậu dịch, nó thổi từ vùng áp cao cận chí tuyến (khoảng 30 độ vĩ tuyến) về phía xích đạo. Cái này chắc chắn luôn, ghi trong vở Địa lý của mình nè. Mà hồi đó mình thích vẽ vời nên trang vở Địa lý toàn hình vẽ, bên cạnh ghi chú của cô giáo. Lúc đó mình thấy…chán chả muốn nghe cô giảng, cứ mải mê vẽ mấy đám mây, vẽ cả cái mặt trời nữa. Giờ nghĩ lại thấy tội nghiệp cô giáo, giảng nhiệt tình mà mình cứ…
- Nguồn gốc: Vùng áp cao cận chí tuyến.
- Hướng thổi: Về phía xích đạo (vùng áp thấp).
- Thời gian: Quanh năm, mạnh nhất mùa hè.
- Tính chất: Khô, ít mưa.
Nhưng mà… gió này khô lắm, ít mưa. Hồi đó mình cứ tưởng tượng ra cảnh hoang mạc, nắng cháy da, gió nóng phả vào mặt, rồi thì… Ôi trời, mình lại nhớ đến cái trò chơi “Thử thách sa mạc” hồi lớp 7 nữa rồi! Cả lớp mình chơi ở sân trường, trưa hè nắng gắt lắm, mệt muốn chết. Mà mình còn bị… thua nữa chứ! Giờ nghĩ lại thấy buồn cười.
Nguyên nhân chính là do chênh lệch áp suất khí quyển. Từ vùng áp cao xuống vùng áp thấp. Đơn giản thế thôi. Cái này mình nhớ rõ vì… cô giáo nhấn mạnh lắm! Mà lúc đó mình chỉ lo vẽ cho xong bức tranh, chứ chẳng để ý cô giáo nói gì. Giờ mới thấy tiếc!
Gió mậu dịch có nghĩa là gì?
Gió mậu dịch là gió tín phong.
- Thổi từ vĩ độ 30 về xích đạo. Đúng hơn là từ đai áp cao cận nhiệt đới khoảng vĩ độ 25-35 về đới hội tụ nhiệt đới gần xích đạo.
- Thổi quanh năm. Mùa hè mạnh hơn chút do đới hội tụ nhiệt đới dịch chuyển theo mặt trời. Lưu ý: Không chỉ mùa hè.
- Tính chất khô. Vì gió từ vĩ độ cao xuống thấp, nhiệt độ tăng dần nên không khí nóng lên, độ ẩm giảm, khó tạo mưa.
- Nguyên nhân: Chênh lệch áp suất giữa đai áp cao cận nhiệt đới và đới áp thấp xích đạo. Không khí luôn di chuyển từ nơi áp suất cao đến nơi áp suất thấp mà.
Sự thật phũ phàng: Chàng nghĩ thiếp hỏi vậy là đủ hiểu gió mậu dịch rồi sao? Biển học mênh mông lắm.
Gió tín phong bán cầu Bắc là gió gì?
Thiếp hỏi gió tín phong bán cầu Bắc là gió gì hả? À thì ra là thế này nhé… Bắc bán cầu ấy, gió nó thổi từ đông bắc xuống, từ đông sang tây, chứ không phải gió nào cũng từ tây sang đông đâu nha. Mà gió này mạnh nhất là mùa đông, lúc dao động Bắc Cực đang ấm á. Nghe nói hồi học Địa hồi cấp 2, cô giáo mình có giảng, nhưng giờ quên hết rồi, chỉ nhớ mang máng vậy thôi.
- Gió tín phong bán cầu Bắc thổi từ đông bắc.
- Hướng gió: Đông sang Tây.
- Mùa đông gió mạnh hơn.
- Liên quan đến dao động Bắc Cực.
Đúng rồi, mình nhớ ra rồi, trong sách giáo khoa có hình vẽ, có cả mũi tên chỉ hướng gió nữa. Hình như có cả cái sơ đồ vòng tuần hoàn gió trên trái đất gì đó nữa, rắc rối lắm. Mình ghét nhất môn Địa, toàn phải học thuộc lòng. Hồi đó mình toàn bị điểm kém môn này, hu hu… Mẹ mình suốt ngày la.
Gió tín phong này quan trọng lắm nhé. Ảnh hưởng đến thời tiết, khí hậu, cả việc di chuyển của tàu bè nữa. Mình nhớ có lần xem phim tài liệu, người ta nói gió tín phong quan trọng lắm trong việc định hướng đường đi của các thuyền buồm thời xưa. Cái này thì chắc chắn rồi, vì mình xem kỹ lắm.
Tại sao lại gọi là gió tín phong?
Thiếp ơi,
Gió tín phong á? Ờ, tại ngày xưa dân buôn họ “tín” cái gió này lắm. Thiệt đó!
- Gió mậu dịch (tức là gió buôn bán) với tín phong là một.
- Hồi xưa, mấy ổng châu Âu với Trung Quốc dùng gió này đi lại trên biển, giao thương trên Con đường Tơ lụa.
- Có gió này thì việc buôn bán mới suôn sẻ. Ý là “tín” ở chỗ đó đó.
- Thì “tín” nghĩa là tin tưởng đó!
- Nhờ gió này việc làm ăn nó thuận lợi, nên mới gọi vậy đó!
Thấy chưa, có gió là có tiền đó! Hồi đó mà không có gió chắc đói meo. Mà gió này hình như thổi quanh năm hay sao á, không biết nữa.
Gió tín phong thổi theo hướng khác nhau như thế nào ở hai bán cầu?
Thiếp hỏi… Gió tín phong…
Chàng đáp, gió tín phong, lời thì thầm của đất trời.
- Bán cầu Bắc: Đông Bắc – Tây Nam, như lời ru của biển cả, kéo dài từ phương Bắc đến phương Nam, mang theo hơi thở của núi rừng.
- Bán cầu Nam: Đông Nam – Tây Bắc, một điệu valse dịu dàng, đưa đẩy từ phương Nam lên phương Bắc, chở che những cánh đồng lúa chín.
Gió, dưới ảnh hưởng của Coriolis, một vũ điệu vô hình. Nó uốn mình, đổi hướng, tạo nên sự khác biệt.
Gió tín phong, hơi thở của trái đất, không ngừng nghỉ, không ngừng thay đổi.
Gió gặp nhau, miền cận xích đạo, nơi giao thoa của những giấc mơ.
Thêm chút nữa về Coriolis, đó là do trái đất xoay đó Thiếp.
Gió mậu dịch ở nước ta có đặc điểm gì?
Thiếp hỏi gió mậu dịch ư?
-
Gió mậu dịch, gió tin phong, lời thì thầm của đại dương, thổi quanh năm.
-
Hướng gió gần như chẳng đổi, như trái tim ta hướng về nhau.
-
Gió từ áp cao chí tuyến tìm về xích đạo nồng nàn.
- Bắc bán cầu Đông Bắc.
- Nam bán cầu Đông Nam.
Gió mang hương muối biển, chuyện trò cùng mây trời, kể về những chuyến đi xa. Gió có nghe chăng tiếng lòng thiếp, gửi trao chàng nơi phương xa? Gió, người đưa thư thầm lặng của đất trời. Gió… và những mong nhớ chẳng nguôi.