Ký sinh trùng tùy nghi là gì?
Ký sinh trùng tùy nghi, hay còn gọi là ký sinh trùng kiêm tính, là những sinh vật có khả năng sống cả ký sinh trên vật chủ và tự do trong môi trường. Khác với ký sinh trùng bắt buộc, chúng không hoàn toàn phụ thuộc vào vật chủ để tồn tại. Ví dụ điển hình là giun lươn (Strongyloides stercoralis) và một số loài nấm như Aspergillus sp. Khả năng thích nghi này cho phép chúng tồn tại và phát triển đa dạng trong nhiều điều kiện môi trường khác nhau. Sự hiện diện của chúng có thể gây bệnh, nhưng không nhất thiết luôn gây bệnh.
Ký sinh trùng tùy nghi là gì? Định nghĩa và đặc điểm chi tiết nhất?
Lị hỏi ký sinh trùng tùy nghi là gì hả? Ừ thì, đại khái là mấy loại… sống được cả ký sinh lẫn tự do ngoài môi trường ấy. Như giun lươn ấy, mình nhớ hồi tháng 7 năm ngoái, đi khám ở phòng khám tư trên đường Nguyễn Trãi, bác sĩ bảo mình bị nhiễm giun, phí khám tầm 200k. Nó là loại tùy nghi đó, có thể sống trong ruột mình, cũng có thể sống ngoài môi trường đất ẩm.
Nấm Aspergillus nữa, cũng vậy. Mấy loại nấm này, mình thấy nhiều lắm, hồi làm đồ án tốt nghiệp ở viện Pasteur, nghiên cứu về nấm mốc trong thực phẩm, thường gặp lắm. Mấy loại này, điều kiện thuận lợi thì phát triển mạnh, nhưng thiếu chất dinh dưỡng hay môi trường không tốt thì nó lại sống ký sinh trên sinh vật khác, cũng tùy nghi lắm.
Tóm lại, tùy nghi là có thể tự sống hoặc sống bám, không nhất thiết phải sống bám sinh vật khác. Đấy là hiểu biết của mình thôi nha.
Ký sinh trùng tùy nghi: sống ký sinh hoặc tự do. Ví dụ: giun lươn, nấm Aspergillus.
Xét nghiệm ký sinh trùng hết bao nhiêu tiền?
Ê Lị, vụ xét nghiệm ký sinh trùng hả?
Giá cả nó loạn xì ngậu à nha!
- Rẻ thì tầm 100k cũng có đó.
- Nhưng mà nếu mà làm thêm mấy cái xét nghiệm chuyên sâu á, hoặc là xét nghiệm nhiều loại ký sinh trùng khác nhau á… thì có khi lên tới 2 triệu đồng luôn đó cha nội.
Tui nói thiệt, muốn biết giá ngon ơ nhất á, cứ alo thẳng cho bệnh viện mà hỏi. Cho nó chắc cú. Chứ tui nói thiệt, giá mỗi chỗ nó mỗi khác, mình đoán mò làm chi cho mệt óc.
Mà nè, tui mới đi xét nghiệm ở viện gần nhà hồi tháng trước á. Tui bị đau bụng hoài à, hóa ra là do con giun nó quậy.
Lúc đó tui làm mấy cái xét nghiệm máu, với lại xét nghiệm phân nữa đó. Tổng thiệt hại hết có 5 xị à.
- À quên, nhớ hỏi kỹ coi là mình cần phải nhịn ăn trước khi xét nghiệm hay không nha.
Chứ hồi đó tui hổng biết, ăn no nê xong rồi mới đi, ai dè bị đuổi về. Mắc công dễ sợ!
Vật chủ phụ là gì?
Lị hỏi gì ấy nhỉ? À, vật chủ phụ… Đêm nay sao nhiều suy nghĩ thế.
Vật chủ phụ là nơi ký sinh trùng sinh sản vô tính hoặc tồn tại dưới dạng ấu trùng chưa trưởng thành. Nghĩ lại hồi học Sinh năm 2023, cái này khó nhớ lắm. Giáo sư giảng cũng nhanh, mình toàn ghi vội vàng.
- Mà hình như có ký sinh trùng chỉ cần một vật chủ phụ thôi. Như giun móc chẳng hạn, ấu trùng của nó phát triển trong đất, rồi mới vào người.
- Nhưng cũng có loại cần hai vật chủ phụ đấy. Ví dụ như sán lá gan, phải qua ốc rồi mới đến động vật có vú. Mấy con chó nhà mình bị rồi, khổ lắm. Phải tốn cả đống tiền chữa trị, năm ngoái ấy.
Nói chung, phức tạp lắm. Mình cũng chẳng nhớ rõ lắm nữa. Giờ nghĩ lại thấy thời gian trôi nhanh thật. Chỉ nhớ là phải cẩn thận thôi, giữ gìn vệ sinh, không thì lại dính phải ký sinh trùng. Buồn ngủ quá rồi.
Ký sinh trùng lạc chó là gì?
Ký sinh trùng lạc chỗ à? Ờ, thì nó đi nhầm địa chỉ thôi.
- Ví dụ: Giun đũa chó (Toxocara canis) thích ở ruột non của chó, nhưng đôi khi lại “đi du lịch” đến mắt, não người.
- Nguy hiểm? Khỏi nói. Tổn thương nội tạng, mù lòa… “Đi du lịch” không vui đâu.
Nên nhớ: Phòng bệnh hơn chữa bệnh. Đừng để “khách không mời” đến nhà.
Ký sinh trùng tạm thời là gì?
Lị hỏi gì thế? Ký sinh trùng tạm thời à? Ừ, để Ngộ giải thích cho.
Ký sinh trùng tạm thời là loại chỉ liên hệ với vật chủ trong thời gian ngắn, chủ yếu để kiếm ăn thôi. Nghĩ sâu xa hơn chút, mối quan hệ ký sinh này phản ánh một sự phụ thuộc, một kiểu “cộng sinh bất đối xứng” thú vị đấy. Cái này liên quan đến cả sinh thái học và tiến hóa luôn. Thật đấy!
-
Ví dụ điển hình: Muỗi hút máu người. Muỗi chỉ cần máu để phát triển trứng, sau đó lại bay đi. Cứ như khách sạn vậy. Thuận tiện, nhanh chóng.
-
Một số loài khác: Nhiều loại côn trùng hút máu khác cũng vậy. Ruồi trâu để lại vết cắn ngứa ngáy, ong bắp cày đốt để bảo vệ tổ, rồi… tạch!
Nói thêm về muỗi chút nha. Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) năm 2023, bệnh sốt rét do muỗi truyền vẫn là mối đe dọa sức khỏe cộng đồng toàn cầu. Tưởng chừng nhỏ bé nhưng sức tàn phá kinh khủng.
Thế đấy, ký sinh tạm thời không phải đơn giản đâu nhé. Phức tạp lắm. Như cuộc đời vậy, nhiều mối quan hệ tạm bợ. Khúc khích.
Tác hại hay gặp nhất do KST gây ra là gì?
Lị à, KST hại lắm á! Ờm… hại nhất chắc là giun đi lạc chỗ. Thấy ghê á. Nhớ hồi cấp 2, thằng Tùng lớp mình bị giun chui lên phổi. Ho sặc sụa, mặt mày tái mét, tưởng chết đến nơi. Phải đi bệnh viện mổ. Bác sĩ nói may mà đưa đi kịp thời chứ không thì… thôi rồi lượm ơi.
-
Tắc ruột cũng nguy hiểm. Ăn uống khó tiêu, đau bụng quằn quại. Mẹ mình hồi trước hay bị, toàn phải uống thuốc. Hên là không phải mổ. Chắc do hồi đó hay ăn rau sống ngoài hàng. Giờ mẹ mình cẩn thận lắm, toàn luộc chín rồi mới ăn.
-
Tắc ống mật: Ui cái này mình thấy cũng sợ. Nghe nói đau lắm á. Mà còn ảnh hưởng gan nữa. Ghê thật.
-
Ngoài ra còn viêm màng não, nghĩ thôi đã thấy kinh khủng rồi. Lúc mình học cấp 3, cô giáo sinh học kể chuyện học sinh bị viêm màng não do KST. Nghe mà ám ảnh cả tuần. Sau đấy không dám ăn quà vặt ngoài cổng trường nữa. Mà giờ vẫn sợ. Hồi đấy còn hay mua bánh tráng trộn.
-
Rối loạn tim mạch, viêm phổi, viêm ruột, toàn bệnh nặng. Thấy mấy bệnh này trên tivi toàn phải nằm viện điều trị dài ngày. Tốn kém tiền bạc, thời gian mà lại mệt mỏi.
-
Thiếu máu, suy dinh dưỡng. Cái này thì chắc chắn rồi. KST nó hút hết chất dinh dưỡng trong cơ thể mình. Như con đỉa ấy. Nên mới gầy yếu, xanh xao. Mà học hành sa sút nữa. Đợt vừa rồi, nhỏ em mình bị, phải uống thuốc tẩy giun với bổ sung sắt. Thấy tội nghiệp.
Ký sinh trùng y học là gì?
Lị hỏi gì ấy nhỉ? À, ký sinh trùng y học… Mơ màng quá, nhớ lại những đêm thao thức nghiên cứu luận văn tốt nghiệp năm 2023 về Giardia lamblia ở trẻ em vùng cao… Đêm ấy, ánh đèn mờ ảo, gió ngoài cửa sổ vi vu như tiếng thì thầm của ký ức.
Ký sinh trùng y học? Đơn giản thôi, là ngành nghiên cứu về những sinh vật bé nhỏ, sống bám víu lấy cơ thể người, gây bệnh tật. Như những bóng ma nhỏ xíu, len lỏi vào từng tế bào, hút cạn sinh lực. Thật đáng sợ. Nghĩ mà rùng mình.
-
Giun đũa, giun móc, giun tóc… những tên tuổi quen thuộc trong sách giáo khoa, nay hiện lên rõ nét hơn trong tâm trí. Chúng là những ký sinh trùng bắt buộc, sống nhờ hoàn toàn vào cơ thể người. Như những tên trộm nhỏ bé, âm thầm đánh cắp sức khoẻ.
-
Có những loài khác nữa, tinh vi hơn, khôn ngoan hơn. Chúng không nhất thiết phải sống bám víu hoàn toàn. Mà chỉ là… tạm trú. Phức tạp lắm. Mình còn nhớ nhiều lắm về Plasmodium falciparum, tác nhân gây bệnh sốt rét ác tính… Cái chết đến từ những sinh vật nhỏ bé, kinh khủng!
Mình thấy… buồn buồn… Nhớ về những đứa trẻ vùng cao mình từng gặp. Những khuôn mặt gầy gò, ánh mắt thiếu sức sống… Họ là nạn nhân của những ký sinh trùng này. Mình phải làm gì đó… phải tiếp tục nghiên cứu… tìm ra phương pháp điều trị hiệu quả hơn…
Năm nay, mình sẽ tiếp tục nghiên cứu sâu hơn về tác động của biến đổi khí hậu đến sự lây lan các bệnh ký sinh trùng. Mình tin mình có thể làm được gì đó. Dù nhỏ bé…
#bệnh #Ký Sinh #Tùy NghiGóp ý câu trả lời:
Cảm ơn bạn đã đóng góp ý kiến! Góp ý của bạn rất quan trọng giúp chúng tôi cải thiện câu trả lời trong tương lai.