Tín phong là loại gió thổi từ đâu?

Gió tín phong là gì? Nguồn gốc và đặc điểm?

Đệ hỏi gió tín phong hả? Ừm, nói cho dễ hiểu thì đó là loại gió thổi đều đều quanh năm ở vùng xích đạo, từ khoảng vĩ độ 30 độ Bắc và Nam về phía xích đạo. Nhớ hồi đi du lịch Phú Quốc tháng 7 năm ngoái, mình thấy gió này thổi khá mạnh, mát rượi luôn. Gió này có nguồn gốc từ sự chênh lệch áp suất không khí giữa vùng áp cao cận chí tuyến và vùng áp thấp xích đạo. Nói nôm na là do sự khác biệt nhiệt độ giữa hai khu vực đó gây ra.

Đặc điểm của nó là khá ổn định, thổi hướng đông bắc ở bán cầu bắc và hướng đông nam ở bán cầu nam. Mình có xem tư liệu thời tiết trên trang web của Viện Khí tượng thủy văn, tốc độ gió tín phong thường tầm 15-25 km/h. Nhưng đôi khi cũng mạnh hơn đấy nhé, phải cẩn thận khi đi biển. Tóm lại, gió tín phong là một hiện tượng tự nhiên thú vị và quan trọng trong điều tiết khí hậu toàn cầu.

Gió mậu dịch: Gió thổi thường xuyên ở vùng cận xích đạo, từ áp cao cận chí tuyến về áp thấp xích đạo.

Gió tín phong thổi từ đâu về đâu?

Đệ hỏi gió tín phong… Ừm… Đêm nay sao nhiều suy nghĩ thế nhỉ.

Gió tín phong á, nó thổi từ áp cao chí tuyến về phía xích đạo. Nhớ hồi học Địa hồi cấp 2, thầy giáo mình hay nói lắm. Thầy bảo, nó chia làm hai loại, tín phong Đông Bắc và Đông Nam. Phía bắc xích đạo thì là Đông Bắc, phía nam thì Đông Nam. Lúc đó mình còn trẻ con, cứ tưởng tượng ra hai anh chàng gió, một anh mặc áo xanh, một anh mặc áo đỏ, cứ thế mà thổi. Ngớ ngẩn thật.

• Nguồn gốc: Áp cao chí tuyến.
• Hướng thổi: Về xích đạo.
• Phân loại: Tín phong Đông Bắc (bán cầu bắc), Tín phong Đông Nam (bán cầu nam).

Giờ nghĩ lại, thấy… buồn buồn sao ấy. Thời gian trôi nhanh quá, cái gì cũng thay đổi cả. Nhớ hồi đó mình mê lắm những bài học Địa lý, mơ ước được đi khắp nơi, được tận mắt chứng kiến những ngọn gió ấy. Giờ thì… ước mơ ấy cứ nằm im trong tim, như những hạt bụi nhỏ xíu, bị thời gian vùi lấp. Mấy hôm nay, công việc ở nhà sách Minh Khai cũng bận rộn quá. Nhiều lúc, mệt mỏi lắm. Chỉ muốn được nằm đây, nhắm mắt lại, để cho những suy nghĩ cứ trôi đi… Giống như những đám mây đêm nay, bồng bềnh, mông lung…

Kể ra, thầy giáo mình người gốc Huế, nói chuyện hay lắm. Ông ấy còn kể nhiều chuyện về những con gió ở ngoài biển nữa. Mình nhớ có lần ông ấy nói về… thôi, để mai kể tiếp vậy. Giờ buồn ngủ quá rồi.

Tại sao lại gọi là gió tín phong?

Đệ à, khuya rồi còn chưa ngủ sao? Gió tín phong… nghe cái tên cũng thấy yên bình. Huynh nghĩ chắc tại vì ngày xưa, người ta đi biển chủ yếu dựa vào gió.

• Gió mậu dịch hay gió tín phong vì nó đáng tin cậy. Nó thổi đều đặn theo mùa, giúp tàu thuyền đi lại dễ dàng hơn. Huynh nhớ hồi nhỏ, ông nội hay kể chuyện đi biển, toàn nhắc đến gió này. Ông bảo nhờ có nó mà tàu bè mới tới được các vùng đất xa xôi, buôn bán trao đổi hàng hóa.

• Thời đại đó, việc buôn bán trên biển rất quan trọng. Con đường tơ lụa trên biển nối liền châu Âu và Trung Quốc, tạo nên sự giao thương sầm uất. Như nhà huynh ngày xưa cũng buôn bán vải vóc, toàn phải đi đường biển.

• Gió tín phong xuất hiện đúng mùa, đúng hướng. Giúp việc di chuyển bằng buồm trở nên thuận lợi, tiết kiệm thời gian và công sức. Ông nội kể lại, có những chuyến đi kéo dài hàng tháng trời, toàn nhờ gió tín phong mà đến được đích. Mà hồi đó, đi biển nguy hiểm lắm đệ ạ, sóng to gió lớn, cướp biển nữa…

Giờ thì ít ai đi buồm nữa rồi. Nhưng mà cái tên “gió tín phong” vẫn còn đó, như một lời nhắc nhở về thời đại oanh liệt của những chuyến hải hành xa xưa. Huynh cũng lớn lên với những câu chuyện biển cả của ông, nên cứ nghe thấy “gió tín phong” là thấy bồi hồi khó tả.

Gió mậu dịch thổi ở đâu?

Đệ hỏi gió mậu dịch thổi ở đâu hả? Cận Xích đạo. Nhớ hồi trước học địa lý, thầy dạy là gió này thổi đều đều quanh năm á. Đúng là gió tín phong luôn, tín là tin tưởng, phong là gió mà. Như kiểu gió “uy tín”, thổi đều đều khỏi lo nghĩ gì hết trơn á. À mà gió này thổi từ vĩ độ ngựa (khoảng 30-35 độ) về xích đạo.

• Vĩ độ ngựa: Là vùng áp cao. Nắng nóng kinh khủng, nhớ hồi đi du lịch vùng này muốn xỉu ngang luôn á trời. Khô hanh nữa chứ, chỉ muốn trốn trong khách sạn bật điều hoà thôi. Mà công nhận chỗ này ngựa nhiều thiệt, chắc tại vậy nên gọi vĩ độ ngựa haha.
• Xích đạo: Vùng áp thấp. Nóng ẩm, nhưng mà mưa nhiều. Không khí kiểu oi bức khó chịu. Tui nhớ hồi đi Indonesia, xích đạo đó, mưa suốt ngày. Mang theo cả chục bộ đồ mà vẫn không đủ thay.

Gió này thổi từ áp cao xuống áp thấp. Như kiểu gió mùa vậy đó. Mà gió mậu dịch hình thành là do trái đất tự quay nữa. Chuyện dài lắm kể không hết. Lúc nào rảnh huynh kể tiếp cho đệ nghe nha! Hồi đó học địa lý huynh thích nhất là mấy cái vụ gió này nè.

Tính chất của gió mậu dịch là gì?

Đệ hỏi hay. Gió mậu dịch, ta đáp:

• Tính chất: Khô hạn, ít mưa. Đừng mong chờ bão táp từ nó.
• Thời gian: Quanh năm, nhưng hè là lúc nó mạnh nhất. Như kẻ lữ hành không mệt mỏi.
• Nguyên nhân: Áp cao chí tuyến “đuổi” xuống áp thấp xích đạo. Quy luật khắc nghiệt của tự nhiên.
• Phạm vi: Cận xích đạo, 30 độ về phía xích đạo. Lãnh địa của nó, đừng xâm phạm.

Gió mậu dịch, kẻ vận chuyển hàng hóa trên biển thuở xưa. Nay vẫn thổi, nhắc nhở về những chuyến đi dài và sự khắc nghiệt của đại dương.

Gió tín phong thổi theo hướng khác nhau như thế nào ở hai bán cầu?

Huynh đáp:

• Bắc bán cầu: Đông Bắc – Tây Nam. Lực Coriolis lệch phải.

• Nam bán cầu: Đông Nam – Tây Bắc. Lực Coriolis lệch trái.

  (Lực Coriolis: Do Trái Đất tự quay. Mạnh nhất ở cực, yếu dần về xích đạo.)