Nam Định có ý nghĩa gì?

Nam Định: Ý nghĩa tên tỉnh và lịch sử?

Cháu hỏi về Nam Định hả? Ừ, hồi nhỏ bố mình hay kể, “Nam” là phía Nam, “Định” là định yên, ý nhà Nguyễn muốn vùng đất này yên ổn. Nghe nói thế thôi chứ mình cũng chẳng nhớ rõ nguồn gốc lắm.

Mình nhớ hồi đi công tác Nam Định năm 2018, thấy cảnh sắc cũng bình yên thật đấy. Ăn phở ở một quán nhỏ ven đường, giá 30k một bát, ngon lắm! Khác hẳn phở ở Hà Nội.

Cái tên Nam Định gắn liền với lịch sử lâu đời của vùng đất này. Mình thấy nhiều di tích cổ, chùa chiền nhiều lắm, chứng tỏ vùng này giàu văn hóa. Chỉ tiếc là mình không có nhiều thời gian tìm hiểu kỹ.

Thực ra, mình thấy ý nghĩa tên tỉnh cũng đơn giản thôi. Quan trọng là người dân Nam Định sống ra sao, vùng đất này phát triển thế nào mới là điều đáng quan tâm. Chứ cứ mãi bận tâm về nguồn gốc tên gọi thì cũng hơi… tốn công. Nam Định: “Nam” – phía Nam, “Định” – bình định, an ổn.

Tại sao lại gọi là Nam Định?

Nam Định có tên từ năm 1822, cháu ạ. Hồi đó, vua Minh Mạng đổi tên trấn Sơn Nam Hạ thành trấn Nam Định. “Nam” thì có từ thời Lê rồi, chỉ phương Nam. Còn “Định” là bình định, od nhà Nguyễn đặt. Chú nhớ hồi học sử cứ nhầm lẫn mấy cái tên này mãi. Nhiều tỉnh phía Bắc cũng có chữ “Định” như Bắc Ninh, Thái Bình… làm chú hay lẫn lộn.

Năm 1832, trấn Nam Định đổi thành tỉnh Nam Định. Lúc đó, Nam Định rộng lắm, bao gồm cả Thái Bình và một phần Hà Nam bây giờ nữa cơ. Chú từng đi công tác Thái Bình, nghe người dân địa phương kể chuyện xưa, thấy cũng thú vị. Chú nhớ rõ là đợt đó đi ăn bánh cáy, ngon tuyệt vời luôn. À mà cháu biết không, hồi xưa chú cứ nghĩ bánh cáy là đặc sản Nam Định, hóa ra gốc gác ở Thái Bình cơ đấy.

• 1822: Đổi tên trấn Sơn Nam Hạ thành trấn Nam Định.
• 1832: Đổi trấn Nam Định thành tỉnh Nam Định (bao gồm Thái Bình và một phần Hà Nam).
• “Nam”: Chỉ phương Nam (từ thời Lê).
• “Định”: Bình định (thời Nguyễn).

Đợt đó đi Thái Bình chú còn ghé qua làng vườn Bách Thuận nữa. Trời ơi, toàn cây ăn quả. Chú mua một túi to ổi về làm quà. Ngọt lịm. Đúng là đi đâu cũng có cái hay. Vừa được làm việc, vừa được khám phá.

Nam Định nổi tiếng vì điều gì?

Cháu hỏi Nam Định nổi tiếng vì điều gì hả? Ừm…Chính xác thì nhiều lắm, khó mà kể hết được. Nhưng mà nói chung là văn hóa và lịch sử đấy cháu ạ.

Nhớ hồi hè năm ngoái, ba dẫn mình về quê ngoại ở Nam Định, mình đi thăm chùa Keo Hành Thiện. Trời ơi, kiến trúc đẹp tuyệt vời, những bức chạm khắc tinh xảo, mình mê mẩn luôn. Cảm giác thiêng liêng, yên bình lắm.

• Chùa Keo Hành Thiện: Kiến trúc tuyệt đẹp, chạm khắc tinh xảo.
• Cảm giác: Yên bình, thiêng liêng.

Rồi còn Phủ Dầy nữa, được gọi là “kinh đô tín ngưỡng”, nghe nói linh thiêng lắm. Mình không đến được vì không có thời gian, tiếc ghê.

Ngoài ra còn có:

• Cầu Ngói: Kiến trúc độc đáo, cổ kính.
• Chùa Cổ Lễ: Lâu đời, nhiều câu chuyện huyền thoại.
• Chùa Lương: Cũng nổi tiếng lắm, nhưng mình chưa đi.
• Cột cờ Nam Định: Biểu tượng lịch sử.

Gần 4000 di tích lịch sử văn hoá cơ đấy, nhiều lắm. Nam Định nhiều lễ hội lắm, nhưng mình chỉ nhớ được Tết Nguyên Đán thôi, nhà nào cũng tưng bừng.

Nói chung, Nam Định nổi tiếng bởi sự phong phú về di tích lịch sử và văn hóa. Đến Nam Định thì phải dành nhiều thời gian mới khám phá hết được.

Nam Định ngày xưa gọi là gì?

Cháu hỏi Nam Định ngày xưa gọi là gì à? Dễ ợt! Ngày xưa, nó là Thiên Trường đấy, cháu ạ! Nghe oách chưa? Thời đó, chắc người ta đi xe đạp là sang lắm rồi, chứ không có ô tô như bây giờ.

• Mà nói đến Thiên Trường, ông ngoại mình hồi trẻ hay kể chuyện về cái thời đi học ở đấy, toàn phải đi bộ mấy cây số. Khổ lắm!
• Đấy, giờ thành phố phát triển hơn rồi. Phát triển kinh khủng luôn, như thể từ con sâu róm biến thành con rồng vậy.
• Còn cái danh hiệu “Thành Nam”, nghe hay phết nhỉ? Kiểu như một ông hoàng, bà chúa nào đó đặt tên vậy. Nghe oai hơn nhiều so với “quê tôi ở Nam Định” phải không nào?

Nam Định còn được gọi là Thành phố Dệt nữa. Nhà bà mình hồi xưa có cái máy dệt, to đùng, ầm ầm cả ngày. Mình còn nhớ có lần nghịch máy, suýt nữa thì bị kẹt tay! May mà thoát chết.

• Giờ thì công nghệ hiện đại rồi, máy móc hiện đại hơn, không còn như ngày xưa nữa.
• Nhưng mà nghề dệt vẫn là một phần quan trọng của Nam Định, vẫn giữ gìn nét văn hoá truyền thống, vẫn tự hào lắm đó nha!

À, mà cháu nhớ ghi cho kỹ nhé: Nam Định thuộc Việt Nam. Cái này chắc chắn 100% luôn, không cần phải bàn cãi gì thêm cả!

Nam Định ngày xưa tên gì?

Cháu hỏi Nam Định ngày xưa tên gì à? Dễ ợt! Ngày xưa, nó gọi là Thiên Trường, nghe oách chưa! Cái tên nghe như phim kiếm hiệp ấy, cứ tưởng tượng các võ sư tung hoành, thần long kiếm khí bay đầy trời!

• Không phải kiểu Thiên Trường bình thường đâu nha. Đây là Thiên Trường đẳng cấp “siêu to khổng lồ”, khủng khiếp hơn cả Thiên Đường, cái tên nghe đã thấy uy nghi rồi!
• Mà nói cho cháu hay, hồi đó, ông ngoại tôi kể, đất Nam Định phì nhiêu lắm, trồng gì cũng tốt, mà dân tình lại hiền lành chất phác, khác hẳn mấy anh chàng city boy bây giờ.

Thiên Trường thuộc vùng Đồng bằng sông Hồng, cái vùng đất trù phú nổi tiếng của Việt Nam, nơi sản sinh ra biết bao nhiêu anh hùng hào kiệt, ông bà ta ngày xưa toàn ăn ngon ngủ khỏe. Tưởng tượng xem, ăn cơm với cá kho tộ, thịt quay, rồi lại có cả chè sen, bánh cuốn… ngon tuyệt cú mèo! Đấy là hồi xưa đấy, chứ giờ thì… thôi khỏi kể.

Nam Định – Thiên Trường, cái tên nghe đã thấy lịch sử rồi. Giờ thì thành phố hiện đại hơn nhiều rồi, nhưng vẫn giữ được nét đẹp riêng. Cháu nên đi tham quan một lần cho biết, để thấy sự đổi thay của quê hương mình.

Tỉnh Nam Định có từ bao giờ?

Nam Định đã có người ở từ thời Đồ Đá. Còn thành đơn vị hành chính thì phức tạp hơn, trải qua nhiều thay đổi, không có mốc cụ thể đâu cháu.

• Đồ Đá: Dấu vết cư trú, công cụ lao động được tìm thấy ở nhiều nơi. Ví dụ như di chỉ khảo cổ học Đồng Vạc, Gạch Nung,… chứng minh sự tồn tại của con người từ thời đại này.
• Hành chính: Nam Định trải qua nhiều lần thay đổi hành chính. Thời Nguyễn là trấn Sơn Nam Thượng, thời Pháp thuộc lại khác. Sau này, việc sáp nhập, chia tách liên tục càng làm phức tạp thêm. Nên không có “năm thành lập” chính xác.
• Tìm hiểu thêm: Cháu có thể nghiên cứu thêm về lịch sử hành chính Việt Nam, đặc biệt là các giai đoạn thay đổi lớn. Sẽ thấy rõ sự phức tạp này. Hoặc tìm hiểu sâu hơn về các di chỉ khảo cổ học ở Nam Định, sẽ hiểu rõ hơn về vùng đất này.

Tại sao gọi Nam Định là Thành Nam?

À, Thành Nam ấy hả? Cách gọi này thú vị lắm cháu ạ.

Thực ra, Thành Nam xuất phát từ vị trí địa lý của Nam Định so với kinh thành Thăng Long xưa (tức Hà Nội ngày nay). Cháu cứ hình dung, nó nằm ở phía nam của kinh đô, nên dân gian mới gọi là Thành Nam, nôm na là “thành ở phía nam”.

• Phía Nam Kinh Đô: Điểm mấu chốt là vị trí địa lý. Nó không chỉ là một cái tên, mà còn là một dấu ấn lịch sử.
• Đô thị cổ: Nam Định không phải là một đô thị mới nổi, mà đã hình thành từ lâu đời, có bề dày văn hóa đáng nể.

Điều này cho thấy người xưa đặt tên cũng tinh tế lắm, vừa dễ nhớ, vừa thể hiện được đặc điểm của vùng đất. Đấy, nhiều khi cái tên nó vận vào số phận, thành Nam cứ thế mà phát triển, giữ gìn bản sắc đến tận ngày nay. Suy cho cùng, cái tên nó không chỉ là cái tên.