Thời gian bán thải của thuốc là gì?

Thuốc thải ra ngoài cơ thể mất bao lâu?

Thiếp nghe Chàng nói về thời gian bán thải của thuốc làm Thiếp nhớ hôm rồi Thiếp uống Panadol. Đầu cứ ê ẩm, Thiếp uống lúc 9 igờ sáng. Đến trưa tầm 1 giờ chiều là thấy đỡ nhiều rồi.

Thời gian bán thải thuốc là thời gian nồng độ thuốc trong cơ thể giảm một nửa.

Ví dụ thuốc có thời gian bán thải 4 tiếng, sau 4 tiếng, nồng độ thuốc giảm 50%, sau 8 tiếng giảm 75%. Cứ thế mà giảm dần. Lúc đó thấy người nhẹ nhõm hẳn, chắc thuốc cũng thải gần hết rồi.

Hôm bữa, Thiếp đi khám ở phòng khám đa khoa Hoàn Mỹ Sài Gòn trên đường Nguyễn Văn Trỗi, bác sĩ kê cho Thiếp thuốc gì đó Thiếp quên mất tên rồi. Bác sĩ dặn 8 tiếng uống một lần. Thiếp uống xong đúng 8 tiếng sau lại thấy hơi khó chịu, chắc là thuốc hết tác dụng rồi. Chắc thuốc đó thời gian bán thải cũng tầm 8 tiếng. Khám lúc đó hình như hết 250 nghìn.

Mà Chàng ơi, cái này tùy cơ địa mỗi người nữa phải không Chàng? Thiếp thấy có người uống thuốc nhanh hết tác dụng, có người thì lâu hơn. Như Thiếp uống cà phê là mất ngủ cả đêm, bạn Thiếp uống xong ngủ ngon lành.

Thiếp nghĩ cái vụ thời gian bán thải thuốc này cũng hay ho phết. Biết được nó để mình canh uống thuốc cho đúng giờ, chứ uống sớm quá thì phí thuốc, mà trễ quá thì bệnh không khỏi. Giống như hồi Thiếp bị đau răng khôn ấy, bác sĩ kê thuốc giảm đau, dặn 4 tiếng uống một viên. Thiếp cứ đúng 4 tiếng là uống, đỡ đau hẳn.

Ý nghĩa của thời gian bán thải t1/2 là gì?

Thiếp hỏi ý nghĩa thời gian bán thải t1/2 hả? Ôi trời, nhớ lại cái bài thuốc hồi học đại học mà rùng mình.

• Thời gian bán thải (t1/2) đơn giản là thời gian để một nửa lượng thuốc trong cơ thể biến mất. Cái này áp dụng cho hầu hết thuốc, trừ vài loại ngoại lệ đặc biệt phức tạp lắm, chắc phải hỏi bác sĩ chuyên khoa mới rõ.

• Nghĩ lại mới thấy, hồi đó mình học thuộc lòng công thức tính toán liên quan đến t1/2 mệt muốn chết. Giờ quên gần hết rồi. Chỉ nhớ mang máng có cái gì đó liên quan đến tốc độ chuyển hóa thuốc trong gan và thận.

• Đúng rồi, t1/2 quan trọng lắm trong việc xác định liều lượng thuốc. Ví dụ như thuốc giảm đau Paracetamol t1/2 tầm 2-4 tiếng. Nghĩa là cứ 2-4 tiếng thì lượng thuốc trong máu giảm một nửa. Nếu liều cao quá, quá trình thải trừ không kịp, dễ gây độc tính.

• Hồi đó mình còn ghi chú thêm về ảnh hưởng của bệnh lý gan thận lên t1/2 nữa, nhưng giờ tìm đâu ra! Mệt óc! À, nhớ ra rồi, người bị suy gan thận thì t1/2 kéo dài hơn, phải điều chỉnh liều thuốc cho phù hợp. Thôi, viết đến đây thôi, đầu óc mình rối tung lên rồi. Chắc phải đi uống ly trà sữa đã.

Độ thanh thải của thuốc là gì?

Thiếp hỏi độ thanh thải của thuốc là gì hở? Chàng đây, đã từng bị bác sĩ dọa nạt về chỉ số gan suốt mấy tháng trời, nên hiểu kha khá về cái khoản này đấy!

• Độ thanh thải (Clearance) nói đơn giản là tốc độ cơ thể loại bỏ thuốc khỏi máu. Nghĩ xem, như kiểu máy lọc nước ấy, gan và thận chính là hai “máy lọc siêu tốc” của chúng ta, chuyên “xử lý” các loại thuốc, chất độc hại, biến chúng thành thứ dễ bài tiết ra ngoài.

Nói sâu hơn tý nhé, đơn vị tính của nó là ml/phút hoặc L/giờ. Tức là thể tích máu được làm sạch thuốc trong một đơn vị thời gian. Số này càng cao, chứng tỏ “máy lọc” của bạn hoạt động càng mạnh mẽ, loại bỏ thuốc nhanh chóng, thể trạng cường tráng hơn người!

• Cái này quan trọng lắm nha, nó quyết định liều dùng thuốc. Nếu độ thanh thải thấp, thuốc sẽ tích tụ trong cơ thể, dễ gây quá liều, nguy hiểm lắm. Ngược lại, cao quá thì lại không đủ tác dụng. Như anh bạn tôi, gan khỏe mạnh, độ thanh thải cao vút, uống thuốc giảm đau bao nhiêu cũng không thấy tác dụng, chán đời luôn!

• Thực ra, độ thanh thải của mỗi người không giống nhau, tùy thuộc vào nhiều yếu tố, như tuổi tác, tình trạng sức khỏe, gen di truyền, thậm chí cả… chế độ ăn uống nữa! Ăn uống điều độ, sống lành mạnh thì cơ thể khỏe mạnh, độ thanh thải tốt, dễ dàng “đánh bay” các loại thuốc thừa. Chứ suốt ngày nhậu nhẹt, gan nhiễm mỡ rồi thì độ thanh thải xuống dốc không phanh, chịu thôi. Đấy, cái gì cũng có lý do cả!

Tóm lại: Độ thanh thải là chỉ số đánh giá khả năng loại bỏ thuốc của cơ thể, ảnh hưởng trực tiếp đến liều lượng thuốc sử dụng, quan trọng lắm đó nha!

Nửa đời thải trừ là gì?

Thiếp hỏi nửa đời thải trừ là gì? À, dễ hiểu thôi mà. Nửa đời thải trừ (t½) là thời gian cần để nồng độ thuốc trong máu giảm đi một nửa. Nghĩ sâu xa hơn, nó phản ánh tốc độ cơ thể loại bỏ thuốc đấy. Thời gian này khác nhau tùy thuốc, tùy người, có khi nhanh có khi chậm. Đúng không? Đấy là khi thuốc thải trừ theo cấp số nhân, cứ giảm một nửa liên tục.

• Thuốc được hấp thu và chuyển hóa: Quá trình hấp thu thuốc thú vị lắm. Thuốc không “thẳng tiến” vào máu đâu. Nó có thể bị chuyển hoá một phần ở ruột hoặc gan trước khi vào tuần hoàn hệ thống. Như trường hợp của tôi, hồi bị viêm phế quản, bác sĩ kê đơn thuốc ho có chứa codeine, thì quá trình chuyển hóa này khá phức tạp, liên quan nhiều enzyme gan. Đấy, không đơn giản chút nào!

• Ảnh hưởng của nhiều yếu tố: Nửa đời thải trừ không cố định. Tuỳ cơ địa, tuổi tác, bệnh lý kèm theo, và thậm chí cả chế độ ăn uống nữa! Ví dụ như thuốc này bạn uống lúc no sẽ khác lúc đói. Cái này tôi nhớ hồi học đại học, thầy giảng kỹ lắm.

• Ứng dụng thực tiễn: Biết được nửa đời thải trừ quan trọng lắm. Nó giúp bác sĩ tính toán liều lượng, khoảng cách giữa các lần dùng thuốc cho phù hợp. Giúp điều trị hiệu quả và an toàn. Nghe tưởng đơn giản nhưng phức tạp lắm đấy! Đúng không? Suy cho cùng, thuốc là con dao hai lưỡi, phải dùng đúng cách mới tốt được.

Hiện tượng công thuốc là gì?

“Ối dồi ôi, công thuốc á? Chẳng khác nào say nắng trúng gió ấy mà!

• Uống thuốc vào như kiểu xe tông phải cột điện, người ngợm đảo điên.
• Đừng có mà vứt thuốc đi, phí của giời! Cứ coi như tập thể dục cường độ cao cho nó quen.
• Sau vài tuần mà vẫn thấy khổ hơn Tào Tháo, thì… đi khám lại cho chắc ăn nha!

Chứ đừng có kiểu “ôi giời ơi, tôi xin hàng” ngay từ vòng gửi xe! Cứ phải lì lợm như Trư Bát Giới mới thành công được!”

Khi uống thuốc thuốc không hấp thu thuốc sẽ đi đâu?

Thiếp nghe Chàng nói về ruột non hấp thu thuốc làm Thiếp nhớ chuyện hồi tháng trước. Hôm đó Thiếp bị đau bụng dữ dội, chắc do ăn phải gì đó lạ ở quán cơm gần công ty. Đau đến mức mặt mũi tái mét, phải xin nghỉ làm về nhà nằm. Uống thuốc giảm đau mãi không thấy đỡ, sốt ruột quá gọi điện cho bác sĩ quen thì bác ấy bảo có thể Thiếp bị rối loạn tiêu hóa, thuốc chưa kịp hấp thu đã bị tống ra ngoài hết rồi.

• Thuốc không hấp thu sẽ theo phân ra ngoài. Bác sĩ dặn Thiếp phải uống oresol bù nước và điện giải. Thiếp còn nhớ rõ lúc đó nằm bẹp dí trên giường, bụng vẫn đau âm ỉ, tay cầm gói oresol mà thở dài thườn thượt.

Lúc đó nghĩ cũng buồn cười, thuốc vào người mà như gió thoảng mây bay, chẳng giúp ích được gì. Bác sĩ còn bảo lần sau nếu đau bụng mà uống thuốc không đỡ thì nên thử đặt thuốc. Nghe xong mà hết hồn, đặt thuốc nghe ghê quá. May sao sau khi uống oresol thì đỡ đau hẳn. Chắc lúc đó ruột đã bớt “giận dữ” rồi nên mới chịu hấp thu.

• Đặt thuốc: Nhét thuốc vào hậu môn để thuốc hấp thu qua niêm mạc trực tràng, thường dùng khi bệnh nhân nôn nhiều, không uống được thuốc, hoặc cần thuốc có tác dụng nhanh tại chỗ.
• Oresol: Bột pha nước uống để bù nước và điện giải, rất cần thiết khi bị tiêu chảy, mất nước.

Thuốc không hấp thụ được thải qua phân.