Cho vay lãi suất bao nhiêu thì bị truy cứu trách nhiệm hình sự?

Luật pháp Việt Nam nghiêm cấm hoạt động cho vay nặng lãi, bảo vệ người dân khỏi những bẫy tín dụng tàn khốc. Nhưng ranh giới giữa cho vay dân sự thông thường và tội phạm cho vay lãi suất cao thường gây nhầm lẫn. Vậy, rốt cuộc, cho vay lãi suất bao nhiêu mới bị truy cứu trách nhiệm hình sự?

Câu trả lời không đơn giản là một con số cụ thể. Luật pháp không quy định một mức lãi suất tuyệt đối, mà căn cứ vào việc vượt quá năm lần lãi suất trần do Bộ luật Dân sự quy định (khoản 1 Điều 468). Đây là một điểm mấu chốt cần lưu ý: không phải là một con số cố định mà là một bội số của lãi suất trần. Lãi suất trần này lại thay đổi tùy theo thời điểm và được điều chỉnh bởi cơ quan có thẩm quyền.

Để hiểu rõ hơn, ta cần tham khảo Nghị quyết số 01/2021/NQ-HĐTP của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao. Nghị quyết này hướng dẫn áp dụng pháp luật về tội cho vay lãi nặng trong hoạt động cho vay tiền. Nó cung cấp cơ sở để các cơ quan chức năng xác định mức lãi suất vượt quá năm lần lãi suất trần, từ đó đánh giá hành vi có cấu thành tội phạm hay không. Việc xác định này dựa trên nhiều yếu tố, không chỉ đơn thuần là con số lãi suất ghi trên hợp đồng mà còn xét đến toàn bộ quan hệ cho vay, bao gồm cả các chi phí phát sinh khác được ngụy trang dưới danh nghĩa phí dịch vụ, phí quản lý, phí bảo hiểm… nhằm che giấu lãi suất thực tế.

Một ví dụ minh họa: Nếu lãi suất trần hiện hành là 10%/năm, thì lãi suất vượt quá 50%/năm (10% x 5 = 50%) sẽ được xem xét truy cứu trách nhiệm hình sự. Tuy nhiên, cần nhấn mạnh rằng, đây chỉ là một ví dụ minh họa. Mức lãi suất cụ thể cần được xác định dựa trên lãi suất trần được ban hành tại thời điểm xảy ra hành vi vi phạm.

Hành vi cho vay với lãi suất vượt quá năm lần lãi suất trần là phạm tội, có thể bị xử lý hình sự theo quy định của Bộ luật Hình sự. Hình phạt có thể rất nghiêm khắc, tùy thuộc vào mức độ và hậu quả của hành vi phạm tội. Do đó, cả người cho vay và người vay đều cần hết sức thận trọng. Người cho vay cần tuân thủ nghiêm chỉnh pháp luật, tránh rơi vào vòng lao lý. Người vay cần tìm hiểu kỹ các điều khoản hợp đồng, tránh bị lừa đảo và mắc vào những “cái bẫy” tín dụng với lãi suất cắt cổ.

Tóm lại, không có một con số lãi suất tuyệt đối nào để xác định hành vi phạm tội. Việc xác định này phụ thuộc vào lãi suất trần hiện hành và được thực hiện bởi cơ quan có thẩm quyền dựa trên Nghị quyết 01/2021/NQ-HĐTP của Hội đồng Thẩm phán TAND tối cao. Việc hiểu rõ luật pháp và thận trọng trong các giao dịch tài chính là vô cùng quan trọng để tránh những rủi ro pháp lý.