Ai là chủ thể có quyền áp dụng trách nhiệm pháp lý hình sự?

Chỉ có Nhà nước mới nắm giữ độc quyền áp dụng trách nhiệm pháp lý hình sự. Đây không phải là một quyền lực tùy tiện, mà là một chức năng thiết yếu, được trao phó bởi toàn thể dân tộc, được thể hiện rõ trong Hiến pháp và luật pháp của đất nước. Nhà nước, thông qua hệ thống cơ quan tư pháp, từ công an, viện kiểm sát đến tòa án, mới có thẩm quyền điều tra, truy tố, xét xử và thi hành án hình sự. Quyền lực này được thiết lập nhằm bảo vệ trật tự xã hội, an ninh quốc gia, quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, và đảm bảo sự công bằng xã hội.

Sự độc quyền này không chỉ nằm ở việc quyết định ai phải chịu trách nhiệm hình sự, mà còn ở việc lựa chọn hình phạt phù hợp với tính chất, mức độ nguy hiểm của tội phạm. Chỉ Nhà nước mới có quyền áp dụng các hình phạt tước đoạt tự do, phạt tiền, phạt bổ sung, thậm chí là án tử hình – những hình phạt can thiệp sâu sắc vào quyền con người và tự do cơ bản. Việc sử dụng những hình phạt này phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định của pháp luật, bảo đảm tính công bằng, khách quan và đúng pháp luật. Bất kỳ hành vi áp dụng hình phạt mang tính chất hình sự nào bên ngoài khuôn khổ pháp luật đều bị coi là vi phạm nghiêm trọng, phải bị xử lý theo quy định của pháp luật.

Người phạm tội, ở đây được hiểu là cá nhân hoặc tổ chức đã thực hiện hành vi bị pháp luật hình sự cấm, chỉ là chủ thể bị động trong quan hệ pháp luật hình sự. Họ chịu sự trừng phạt của Nhà nước, không có quyền tự mình quyết định hình thức hay mức độ trừng phạt mà mình phải gánh chịu. Sự khác biệt giữa Nhà nước (chủ thể có quyền) và người phạm tội (chủ thể bị động) là tuyệt đối. Nhà nước thực thi công lý, người phạm tội chịu trách nhiệm trước pháp luật. Mọi nỗ lực nhằm tự mình áp dụng hình phạt hoặc tước đoạt quyền lợi của người khác theo kiểu “trả thù cá nhân”, “quyết toán giang hồ” đều là hành vi trái pháp luật, bị nghiêm cấm và phải chịu sự trừng phạt thích đáng.

Tóm lại, độc quyền áp dụng trách nhiệm pháp lý hình sự thuộc về Nhà nước, một quyền lực được luật pháp trao phó nhằm duy trì trật tự xã hội và bảo vệ công lý. Đây là nền tảng quan trọng để đảm bảo sự ổn định và phát triển bền vững của xã hội. Bất kỳ sự xâm phạm nào vào quyền lực này đều đe dọa đến an ninh quốc gia và sự bình yên của xã hội.