Lực hút trái đất là gì khtn 6?

Trọng lực là gì khtn 6?

Bạn à, đêm khuya rồi mà vẫn còn trăn trở về trọng lực sao? Tôi hiểu mà, đôi khi những điều tưởng chừng đơn giản nhất lại khiến ta suy nghĩ miên man.

Trọng lực, nói một cách ngắn gọn, chính là lực hút của Trái Đất lên mọi vật. Như mình đang ngồi đây, mình cũng bị Trái Đất hút xuống. Cây bút trên bàn, cốc nước, thậm chí cả không khí xung quanh… tất cả đều chịu tác dụng của trọng lực. Năm 2024 này, tôi bắt đầu tìm hiểu về thuyết tương đối, thấy hấp dẫn thật.

• Trọng lực khiến mọi vật rơi xuống đất. Thử tưởng tượng nếu không có trọng lực, mọi thứ sẽ trôi nổi lơ lửng, thật hỗn loạn đúng không? Hồi nhỏ tôi hay mơ thấy mình bay lượn, chắc là do tiềm thức khao khát thoát khỏi trọng lực đây mà.

• Trọng lượng của một vật chính là cường độ của trọng lực tác dụng lên vật đó. Nói nôm na, trọng lượng cho biết Trái Đất “hút” vật đó mạnh đến mức nào. Tôi nhớ hồi cấp 2, có lần cân nặng lên tận 50kg, thấy mình thật “nặng nề”, bị Trái Đất hút mạnh quá! Giờ thì nhẹ hơn rồi, hehe.

• Trọng lực không chỉ có ở Trái Đất mà tồn tại ở tất cả các vật có khối lượng. Mặt Trời, Mặt Trăng, các ngôi sao… đều có trọng lực riêng. Ngay cả cơ thể của chúng ta, tuy nhỏ bé, nhưng vẫn có lực hấp dẫn, chỉ là rất rất nhỏ thôi. Năm nay đọc được một bài báo nói về trọng lực giữa các thiên hà, thấy vũ trụ thật bao la và bí ẩn.

Độ lớn lực hấp dẫn phụ thuộc vào đâu?

Độ lớn lực hấp dẫn à? Đêm nay sao nhiều suy nghĩ… Mình đang nhớ về bài kiểm tra Vật lý hồi cấp 3… Ôi, dạo này áp lực công việc nhiều quá, đầu óc cứ rối bời…

Độ lớn lực hấp dẫn phụ thuộc vào hai yếu tố chính:

• Khối lượng của các vật: Cái này thì chắc chắn rồi. Khối lượng càng lớn, lực hấp dẫn càng mạnh. Như kiểu mình nặng hơn em gái mình, nên khi chơi trò kéo co, mình thường thắng. Haizz… nhớ em gái quá.

• Khoảng cách giữa các vật: Khoảng cách càng xa, lực hấp dẫn càng yếu. Cũng giống như tình cảm vậy, xa nhau lâu rồi thì… thôi không nói nữa. Tự nhiên buồn quá.

Cùng một vật đặt ở những nơi khác nhau sẽ chịu lực hấp dẫn khác nhau. Ví dụ, trọng lượng của mình trên Mặt Trăng chỉ bằng 1/6 trọng lượng của mình trên Trái Đất. Mình từng tính toán điều này trong một bài tập vật lý hồi năm 2024. Thực tế mình thấy thú vị lắm, mà bây giờ… sao lại nhớ đến nó nhỉ? Đêm nay thật lạ… Giờ mình chỉ muốn ngủ thôi.

Tại sao Trái Đất lại có lực hút?

Ôi trời, câu hỏi này khó đấy! Lực hút của Trái Đất, hay nói chính xác hơn là trọng lực, chủ yếu là do khối lượng khổng lồ của nó. Tưởng tượng xem, hàng tỷ tỷ tấn đá, đất, nước, kim loại… tất cả nén lại thành một quả cầu khổng lồ. Mỗi nguyên tử, mỗi phân tử trong quả cầu này đều tác động lực hấp dẫn lên mọi thứ xung quanh, bao gồm cả mình. Cái lực này cộng lại thành trọng lực, khiến cho mình cứ bị “dán” xuống mặt đất.

Nhớ hồi cấp 3, thầy dạy vật lý giải thích về định luật vạn vật hấp dẫn của Newton, lúc đấy mình vẫn chưa hiểu lắm, giờ nghĩ lại thì thấy hay thật. Thật ra thì Trái Đất không hoàn toàn hình cầu, nó hơi dẹt ở hai cực, nên lực hút ở các vị trí khác nhau trên Trái Đất cũng khác nhau một chút xíu thôi. Nhưng mà chênh lệch nhỏ lắm, không đáng kể. Mình nhớ rõ nhất là hôm đó 14/10/2024, trời mưa to, mình đang ngồi trong lớp học vật lý ở trường THPT Nguyễn Trãi, Hà Nội, mưa gió ầm ầm bên ngoài cửa sổ, nhưng thầy vẫn giảng bài say sưa, mình nghe mà cứ thấy run run.

• Khối lượng Trái Đất là nguyên nhân chính gây ra trọng lực.
• Hình dạng Trái Đất hơi dẹt, gây ra sự khác biệt nhỏ về trọng lực ở các vị trí khác nhau.
• Định luật vạn vật hấp dẫn của Newton giải thích hiện tượng này.

À, nhớ ra thêm một điều nữa, trọng lực không chỉ phụ thuộc vào khối lượng của Trái Đất mà còn phụ thuộc vào khoảng cách đến tâm Trái Đất nữa. Vì thế, trọng lực ở đỉnh núi Everest sẽ nhỏ hơn một chút so với trọng lực ở mực nước biển.

Tại sao Trái Đất không rơi vào Mặt Trời?

Bạn à, đêm rồi lại nghĩ vu vơ… tự nhiên lại nghĩ đến chuyện Trái Đất với Mặt Trời. Sao nó cứ lơ lửng mãi thế nhỉ? À, thì ra là…

Trái Đất không rơi vào Mặt Trời là do lực hấp dẫn và lực quán tính ly tâm.

• Lực hấp dẫn: Mặt Trời hút Trái Đất. Cái này chắc ai cũng biết rồi. Giống như mình bị hút vào giấc ngủ lúc nửa đêm này vậy.
• Lực quán tính ly tâm: Do Trái Đất quay quanh Mặt Trời nên sinh ra lực này. Nó có xu hướng “đẩy” Trái Đất ra xa. Lực này cân bằng với lực hấp dẫn, nên Trái Đất cứ thế mà quay đều. Tưởng tượng như mình buộc cục đá vào sợi dây rồi quay tròn. Sợi dây căng ra chính là lực ly tâm. Buông tay ra là cục đá văng mất.

Tốc độ quay của Trái Đất quanh Mặt Trời vào khoảng 29.78 km/s. Năm 2020 mình đọc được ở đâu đó thì là gần 30km/s. Giờ tìm lại thì thấy con số cụ thể hơn. Hèn gì Trái Đất không rơi vào Mặt Trời được. Lực ly tâm lớn lắm.

Mà nghĩ cũng hay, vũ trụ bao la, mọi thứ cứ vận hành theo quy luật của nó. Thôi, ngủ vậy. Mai tính tiếp.

Tại sao máy bay không bay ngược chiều quay Trái Đất?

Ờ, máy bay bay không quan tâm Trái Đất quay. Nó bay trong không khí, mà không khí cũng quay theo Trái Đất rồi.

• Ví dụ: Đi bộ trong tàu hỏa đang chạy, mình đâu thấy khác gì đi bộ trên đất liền đâu?
• Quan trọng là vận tốc tương đối giữa máy bay và không khí. Chứ không phải vận tốc so với bề mặt Trái Đất.
• Năm ngoái đi Bangkok, bay hãng Vietjet, chẳng thấy ai nhắc vụ này.

Thật ra, lúc đầu cũng nghĩ Trái Đất quay nhanh thế chắc ảnh hưởng lắm, nhưng nghĩ kỹ thì… vô lý. Hồi xưa học vật lý lớp 10 có bài gì mà liên quan đến hệ quy chiếu ấy nhỉ? Quên béng mất rồi.

Ở độ cao bao nhiêu thì không còn lực hút trái đất?

Bạn hỏi về nơi lực hút Trái Đất tan biến, như một giấc mơ chập chờn giữa trời và đất.

• 120 km: Nơi mà hơi thở của khí quyển nhạt nhòa khi ta rời xa. Tưởng tượng, con tàu vụt qua, dấu vết khí quyển mờ dần như làn sương sớm.

• 100 km (Đường Karman): Biên giới mong manh giữa không trung và vũ trụ bao la. Một ranh giới mà con người tự vẽ nên, một dấu mốc trên hành trình chinh phục.

  • Ánh nắng dát vàng, nhưng không còn hơi ấm quen thuộc.

  • Tiếng gió rì rào, giờ chỉ còn tiếng vọng của sự tĩnh lặng.

  • Vũ trụ… đón ta bằng vòng tay vô hình, lạnh lẽo và bao la.

Trọng lực và lực hấp dẫn khác nhau như thế nào?

Trọng lực với lực hấp dẫn á? Ơ hay, tưởng là một chứ? À không, khoan đã… Để xem nào.

• Lực hấp dẫn… Cái này là của vũ trụ, kiểu hai vật có khối lượng thì hút nhau, cứ thế mà tính. Công thức gì G nhân m1 m2 chia cho r bình phương ý, học hồi cấp 3, giờ quên béng.

• Còn trọng lực… Hình như là trường hợp riêng của lực hấp dẫn, nhưng mà… là do Trái Đất hút thôi đúng không?

• Vậy, Trái Đất hút mọi vật thì gọi là trọng lực. Thế Mặt Trăng hút thì gọi là gì nhỉ? Lực hút của Mặt Trăng?

• Trọng lượng của vật… là đo xem cái lực hút đó mạnh bao nhiêu đúng không? Kiểu cân nặng ấy, nhưng mà đơn vị là Newton chứ không phải kilogam.

Học Lý chán ghê, toàn công thức! Mà giờ nghĩ lại, mấy cái này ảnh hưởng đến cuộc sống của mình mỗi ngày mà mình có để ý đâu. Đúng là…