Quảng Bình còn có biệt danh là gì?

Quảng Bình: Biệt danh nào nổi tiếng nhất?

Út ơi, theo anh thấy thì Quảng Bình không có biệt danh nào gọi là quá nổi tiếng, kiểu ai cũng biết ấy. Nghe “vương quốc hang độmg” nhiều, chắc do báo đài hay dùng. Hồi anh đi Phong Nha năm 2019, thấy người ta toàn gọi “Phong Nha – Kẻ Bàng” chứ ít ai gọi Quảng Bình bằng biệt danh lắm.

Mấy cái kiểu “vùng đất hang động kỳ diệu” hay “xứ sở của những con sông kỳ bí” thì nghe hơi… văn chương, kiểu trong sách vở thôi Út ạ. Thực tế ít nghe người ta gọi thế. Hồi đó anh đi với nhóm bạn, đặt tour trên mạng hết có 2 triệu rưỡi cho 3 ngày 2 đêm, toàn thấy ghi “khám phá Phong Nha”, chả thấy biệt danh nào đâu.

Anh nghĩ chắc do Quảng Bình nổi tiếng nhất về du lịch hang động nên người ta cứ tự động gắn với “vương quốc hang động” thôi. Kiểu như nhắc đến Đà Lạt là nghĩ đến hoa, đến Nha Trang là nghĩ đến biển vậy. Chứ biệt danh chính thức, được công nhận thì anh nghĩ là không có đâu.

Toàn tỉnh Quảng Bình hiện nay có bao nhiêu di tích lịch sử văn hóa được xếp hang?

Út ơi, nghe Anh nói nè, Quảng Bình mình nhiều di tích “hết hồn” luôn, tới 142 cái lận đó! Nhiều như sao trên trời á! Mà trong đó có 56 cái cấp quốc gia, còn lại 86 cái cấp tỉnh. Anh nói thiệt, hồi đó Anh đi học sử mà thuộc hết mấy cái này chắc giờ thành chuyên gia khảo cổ rồi! Nói chứ cũng tự hào quê mình lắm đó.

• Cấp quốc gia: 56 cái. Đếm muốn mỏi tay, chắc phải mua thêm cái bàn tính mới đếm xuể quá. Anh nghĩ chắc sắp tới lên tới 60 cái quá! Nghe đâu sắp tới mấy cái hang động đẹp “hết sẩy” ở Phong Nha – Kẻ Bàng cũng được xếp hạng đó Út.
• Cấp tỉnh: 86 cái. Trời ơi, tính ra mỗi huyện cũng vài chục cái. Mà Anh thấy mấy cái đình làng, miếu mạo ở quê mình cũng đẹp lắm á chứ, cổ kính “kinh khủng khiếp”.

Mấy cái di tích này đủ loại hết trơn á Út:

• Kiến trúc: Chùa chiền, đình làng “ngàn năm tuổi”, nhìn mà thấy “choáng ngợp” luôn á.
• Khảo cổ: Mấy cái này thì Anh chịu, toàn mấy thứ “bí ẩn” khó hiểu. Hồi đó Anh xem phim “Indiana Jones” thấy cũng hay hay.
• Danh lam thắng cảnh: Cái này khỏi nói, Quảng Bình mình đẹp “tuyệt trần”, “số dzách” luôn! Động Phong Nha, biển Nhật Lệ… “thôi rồi lượm ơi”!

Tỉnh mình đang đầu tư dữ lắm, chắc sắp tới còn nhiều di tích được xếp hạng nữa. Lúc đó chắc Anh phải in ra một tờ giấy thật bự mới ghi hết nổi quá! Út nhớ theo dõi nha!

Có bao nhiêu di tích lịch sử văn hóa ở huyện Lệ Thủy?

Út hỏi Anh về di tích Lệ Thủy à? Ừ, để Anh nhớ…

• 20 di tích đã được xếp hạng đó. Nghe nhiều nhưng nghĩ lại, mỗi nơi đều gắn với bao câu chuyện, bao đời người rồi Út nhỉ.
• 10 di tích cấp quốc gia, trong đó có cảdi tích quốc gia đặc biệt nữa. Anh thấy tự hào về mảnh đất mình ghê.
• Còn 10 di tích cấp tỉnh. Mấy cái này chắc Út cũng biết nhiều, mấy lễ hội đình đám ấy.

Mà này, còn 4 di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia nữa. Hò khoan Lệ Thủy mình đó, rồi cả lễ hội đua thuyền trên sông Kiến Giang nữa. Anh thấy mình may mắn vì được sinh ra và lớn lên ở đây. Sau này, nếu có dịp, Anh em mình cùng nhau đi khám phá hết nha.

Trong danh mục kiểm kê di sản văn hóa của tỉnh Quảng Bình, Thống kê có bao nhiêu nghề thủ công truyền thống?

Út đây. Câu hỏi về số lượng nghề thủ công truyền thống trong danh mục di sản văn hóa Quảng Bình hả? 18 nghề, đúng rồi đó. Mà nói thật, con số này chỉ là bề nổi thôi đấy. Biết đâu còn nhiều nghề nữa đang âm thầm tồn tại, chưa được ghi nhận hết. Suy cho cùng, di sản văn hóa chẳng phải là thứ dễ dàng định lượng được.

• Nghề Gốm Bàu Trúc: Nổi tiếng lắm nha, đất sét ở đây đặc biệt lắm. Ông ngoại Út hồi xưa từng kể, mỗi lò gốm là cả một câu chuyện đời.
• Dệt chiếu cói: Nhớ hồi nhỏ, bà Út hay kể về những người thợ dệt cần mẫn, từng sợi cói như lời thì thầm của quê hương. Nghề này gắn liền với hình ảnh người phụ nữ Việt Nam hiền hậu lắm.
• Và còn 16 nghề nữa… Mà Út không nhớ hết tên đâu, phải tra lại danh mục mới được. Quá nhiều chi tiết, cần thời gian để hệ thống lại. Thôi, cứ để Út xem lại tài liệu đã nhé. Cái này phức tạp hơn mình nghĩ. Đúng là chuyện di sản, sâu xa lắm!

Chắc phải tìm lại cuốn sổ ghi chép của mình mới rõ hơn. Mấy thứ này Út ghi chép rất kỹ, nhưng tìm lại thì… hơi khó. Đúng rồi, nhớ rồi, trong đó có cả phần phân tích về sự ảnh hưởng của các yếu tố kinh tế xã hội lên sự phát triển của các nghề thủ công truyền thống nữa. Tìm được rồi! Nhưng mà nhiều quá, không tiện kể hết ở đây được. Hẹn gặp lại nha!

Việc khai thác các di tích lịch sử văn hóa có ý nghĩa như thế nào?

Út đây. Ý nghĩa? Giữ hồn, giữ gốc.

• Khôi phục, duy trì giá trị văn hoá: Di tích là chứng tích, là sợi dây liên kết quá khứ – hiện tại. Mất di tích là mất luôn một phần bản sắc. Nhà tôi ở Huế, biết rõ cái giá phải trả nếu thờ ơ.
• Du lịch bền vững: Thu hút khách, tạo việc làm, tiền đổ về địa phương. Nhưng phải khôn ngoan, phải bảo tồn, không phải hốt bạc rồi bỏ hoang. Năm ngoái, thấy một số nơi làm tốt lắm, có nơi thì… thảm họa.

Nhưng quan trọng nhất là… lòng người. Bảo tồn di tích không chỉ là việc làm, mà là trách nhiệm, là sự tôn trọng lịch sử, tôn trọng tổ tiên. Chuyện này không phải ai cũng hiểu.

Tên Quảng Bình có ý nghĩa gì?

Út đây. Câu hỏi hay đấy! Quảng Bình… cái tên nghe thôi đã thấy rộng lớn, yên bình rồi phải không? Chúa Nguyễn Hoàng đặt tên này, theo sử sách ghi chép, mang ý nghĩa “vùng đất rộng lớn, thái bình”. Đấy là ý nghĩa bề nổi thôi. Mà nghĩ kỹ lại, đặt tên một vùng đất mới, đâu chỉ đơn giản là chọn mấy từ hay hay cho oai. Chắc chắn có cả những toan tính chiến lược phía sau.

• Thái bình: Mục tiêu của bất cứ vị chúa nào cũng là muốn dân an cư, lạc nghiệp. Cái tên Quảng Bình như một lời khẳng định, một lời nguyện ước về sự ổn định, thịnh vượng cho vùng đất mới. Thật ra, theo quan điểm của Út, tên gọi cũng là một hình thức tuyên truyền, quảng bá đấy.
• Quảng: Rộng lớn, bao la. Điều này phản ánh đúng địa hình của Quảng Bình, với dãy Trường Sơn hùng vĩ, bờ biển dài và nhiều hang động kỳ vĩ. Nhìn bản đồ, bạn sẽ thấy ngay điều đó. Út từng nghiên cứu về địa lý, nên biết rõ lắm.
• Sự kết hợp: Hai chữ “Quảng” và “Bình” tạo nên một sự hài hòa, cân bằng. Có lẽ Chúa Nguyễn Hoàng cũng muốn gửi gắm thông điệp về sự hài hòa giữa con người với thiên nhiên, giữa chính trị với kinh tế chăng? Triết lý sâu xa đấy chứ! Nghĩ đến cái vùng đất ấy lại thấy lòng mình thanh thản lạ thường.

Tóm lại, cái tên Quảng Bình không chỉ là tên gọi địa lý đơn thuần. Nó còn là cả một thông điệp, một lời nguyện ước, và cả một toan tính chính trị đầy tinh tế nữa. Hồi Út làm luận văn tốt nghiệp về lịch sử phong kiến Việt Nam, có tìm hiểu rất kỹ vấn đề này. Đúng là càng tìm hiểu, càng thấy thú vị. Nhiều điều thú vị vẫn còn đang chờ đợi mình khám phá.

Quảng Bình có tài nguyên gì?

Út hỏi Anh à… Quảng Bình quê mình, nhiều thứ lắm. Đêm khuya nghĩ lại, thấy thương:

• Khoáng sản thì khỏi nói, nhưng khai thác sao cho đừng tàn phá, đó mới là chuyện lớn. Anh thấy đau đáu lắm.

• Du lịch, Phong Nha – Kẻ Bàng, ai cũng biết. Nhưng mà… liệu mình có giữ được cái hồn của nó không, khi mà khách du lịch ngày càng đông? Anh lo…

• Rừng mình xanh lắm, nhưng mà… giữ rừng còn khó hơn giữ vàng. Mấy vụ phá rừng, nghĩ mà xót cả ruột.

• Biển, cá tôm cũng nhiều. Nhưng biển giờ ô nhiễm quá, rồi mai này con cháu mình biết lấy gì mà ăn? Anh suy nghĩ miết thôi.

• Bưởi, chuối… mấy thứ đặc sản quê mình. Nhưng mà làm sao để nó không chỉ là món quà quê, mà phải là nguồn sống ổn định cho bà con mình?

Nhiều thứ để lo Út à. Khai thác bền vững, nghe thì dễ, mà làm mới khó. Mong sao Quảng Bình mình ngày càng giàu đẹp, mà vẫn giữ được cái chất quê, Út ha. Anh chỉ mong vậy thôi.