Sông Gianh là vĩ tuyến bao nhiêu?

Sông Gianh và Vĩ Tuyến 17: Một Ranh Giới Lịch Sử và Địa Lý

Khi nhắc đến Sông Gianh, không ít người liên tưởng ngay đến vĩ tuyến 17. Thực tế, đây là một sự liên tưởng có cơ sở lịch sử, nhưng về mặt địa lý chính xác, cần phải hiểu rõ ràng: Sông Gianh không phải là một vĩ tuyến. Nó chỉ gần tương ứng với vĩ tuyến 17° Bắc.

Sở dĩ có sự liên hệ chặt chẽ này là vì Sông Gianh đã từng là một phần quan trọng trong lịch sử Việt Nam hiện đại. Theo Hiệp định Genève năm 1954, con sông này được chọn làm ranh giới quân sự tạm thời, chia cắt hai miền Nam – Bắc Việt Nam. Việc chọn một con sông làm ranh giới không phải là điều hiếm gặp, tuy nhiên, sự lựa chọn Sông Gianh, một con sông chảy gần với vĩ tuyến 17, đã khắc sâu dấu ấn của vĩ tuyến này vào tâm trí của nhiều thế hệ người Việt.

Tuy nhiên, bản chất của một con sông và một vĩ tuyến là hoàn toàn khác nhau. Vĩ tuyến là một đường tròn tưởng tượng, chạy song song với đường xích đạo, bao quanh Trái Đất ở một độ cao nhất định. Vĩ tuyến 17° Bắc là một trong số vô vàn những đường tròn như vậy, và nó hoàn toàn thẳng, cố định. Trong khi đó, Sông Gianh, như bao con sông khác, là một dòng chảy tự nhiên, chịu sự chi phối của địa hình và quy luật tự nhiên.

Sông Gianh không chảy thẳng tắp như một đường kẻ. Dòng chảy của nó uốn lượn, quanh co theo địa hình, tạo nên những khúc cua và ghềnh thác. Do đó, không thể nói rằng toàn bộ chiều dài của Sông Gianh trùng khớp hoàn toàn với vĩ tuyến 17° Bắc. Trên thực tế, chỉ ở khu vực cửa sông, nơi con sông đổ ra Biển Đông, vị trí của nó mới gần đúng với vĩ tuyến 17.

Từ góc độ địa lý, việc sử dụng một vĩ tuyến làm ranh giới thường mang tính chất ước lệ, bởi vì trên thực tế, không có một con sông hay đường ranh giới tự nhiên nào có thể chạy chính xác theo một đường vĩ tuyến. Sự uốn khúc của dòng chảy, sự thay đổi của địa hình là những yếu tố khiến cho việc này trở nên bất khả thi.

Tóm lại, Sông Gianh không phải là vĩ tuyến 17, nhưng nó có mối liên hệ lịch sử và địa lý mật thiết với vĩ tuyến này. Hiểu rõ sự khác biệt giữa một con sông tự nhiên và một đường vĩ tuyến tưởng tượng giúp chúng ta có cái nhìn chính xác hơn về vị trí địa lý và vai trò lịch sử của Sông Gianh trong bối cảnh Việt Nam. Sự nhầm lẫn có thể chấp nhận được, nhưng hiểu rõ bản chất mới là điều quan trọng.