GDP theo sức mua tương đương là gì?

GDP theo sức mua tương đương (PPP) không đơn thuần là một con số khô khan trên bảng thống kê; nó là một chiếc kính lúp, giúp chúng ta nhìn rõ hơn bức tranh kinh tế toàn cầu, vượt qua những ảo ảnh do tỷ giá hối đoái tạo ra. Thường khi so sánh nền kinh tế các quốc gia, ta dễ dàng bị đánh lừa bởi tỷ giá hối đoái danh nghĩa – số lượng đơn vị tiền tệ của quốc gia này cần để đổi lấy một đơn vị tiền tệ của quốc gia khác. Tuy nhiên, tỷ giá này phản ánh nhiều yếu tố, trong đó có sự biến động của thị trường tài chính, chứ không nhất thiết phản ánh sức mua thực tế của đồng tiền đó trong nước.

Giả sử, một chiếc bánh mì ở Việt Nam có giá 10.000 đồng, trong khi ở Mỹ có giá 2 USD. Nếu tỷ giá hối đoái là 20.000 VND/USD, thì theo tỷ giá danh nghĩa, chiếc bánh mì ở Mỹ đắt gấp 10 lần ở Việt Nam (2 USD x 20.000 VND/USD = 40.000 VND). Tuy nhiên, điều này không phản ánh thực tế mức sống và giá cả hàng hóa dịch vụ ở hai nước. Nếu chi phí sinh hoạt chung ở Việt Nam thấp hơn nhiều so với Mỹ, thì thực tế, 10.000 đồng ở Việt Nam có thể mua được nhiều hơn so với 2 USD ở Mỹ. Chính ở đây, GDP PPP phát huy tác dụng.

GDP PPP tính toán bằng cách sử dụng một “giỏ hàng” tiêu biểu bao gồm các hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng thường nhật ở mỗi quốc gia. Giá trị của giỏ hàng này được chuyển đổi sang một đồng tiền chung (thường là USD) dựa trên sức mua thực tế của đồng tiền đó ở mỗi quốc gia, không phải dựa trên tỷ giá hối đoái thị trường. Do đó, GDP PPP cho ta một bức tranh rõ ràng hơn về khả năng sản xuất và mức sống của một quốc gia. Một quốc gia có GDP danh nghĩa thấp nhưng GDP PPP cao hơn nhiều có thể cho thấy chi phí sinh hoạt thấp và sức mua mạnh mẽ của đồng tiền trong nước.

Ví dụ, Trung Quốc thường có GDP danh nghĩa thấp hơn Mỹ nhưng GDP PPP lại cao hơn. Điều này cho thấy, mặc dù đồng Nhân dân tệ có thể có giá trị thấp hơn USD theo tỷ giá hối đoái, nhưng sức mua của nó trong phạm vi kinh tế nội địa Trung Quốc lại cao hơn đáng kể, phản ánh mức sống và năng lực sản xuất của quốc gia này.

Tóm lại, GDP theo sức mua tương đương (PPP) là một chỉ số kinh tế quan trọng, giúp chúng ta có cái nhìn khách quan và toàn diện hơn về sức mạnh kinh tế của các quốc gia, vượt lên trên những sai lệch do tỷ giá hối đoái gây ra. Nó là một công cụ không thể thiếu để so sánh mức sống, năng suất và tiềm năng kinh tế giữa các quốc gia khác nhau trên thế giới.