Tại sao dùng Acetylcystein để giải độc paracetamol?

Acetylcystein: “Vị Cứu Tinh” Của Gan Khi Ngộ Độc Paracetamol

Paracetamol, một loại thuốc giảm đau hạ sốt quen thuộc trong tủ thuốc gia đình, khi sử dụng đúng liều lượng thường an toàn. Tuy nhiên, khi dùng quá liều, paracetamol có thể gây ra những tổn thương nghiêm trọng cho gan, thậm chí dẫn đến suy gan cấp tính. Vậy, Acetylcystein đóng vai trò gì trong việc giải độc paracetamol, và tại sao nó lại được xem là “vị cứu tinh” cho lá gan?

Câu trả lời nằm ở quá trình chuyển hóa phức tạp của paracetamol trong cơ thể. Khi paracetamol được chuyển hóa tại gan, một phần nhỏ sẽ biến đổi thành một chất độc hại có tên là NAPQI (N-acetyl-p-benzoquinone imine). Bình thường, NAPQI sẽ nhanh chóng được trung hòa bởi một chất chống oxy hóa tự nhiên có trong gan là glutathione. Glutathione hoạt động như một “lá chắn” bảo vệ tế bào gan khỏi sự tấn công của NAPQI.

Tuy nhiên, khi dùng quá liều paracetamol, lượng NAPQI sản sinh ra vượt quá khả năng trung hòa của glutathione. Lúc này, NAPQI tự do sẽ tấn công các tế bào gan, gây ra tổn thương và dẫn đến viêm gan, hoại tử tế bào gan, và cuối cùng là suy gan.

Đây là lúc Acetylcystein phát huy tác dụng kỳ diệu của mình. Acetylcystein, một dẫn xuất của amino acid cysteine, có khả năng:

• Bổ sung lượng cysteine cần thiết để sản xuất glutathione: Acetylcystein đóng vai trò là nguồn cung cấp cysteine, một thành phần quan trọng để gan tổng hợp glutathione. Việc tăng cường lượng glutathione giúp tăng cường “lá chắn” bảo vệ gan, trung hòa NAPQI dư thừa, và ngăn chặn tổn thương gan.
• Trực tiếp gắn kết với NAPQI: Một số nghiên cứu cho thấy Acetylcystein còn có khả năng trực tiếp liên kết với NAPQI, biến chúng thành những chất ít độc hại hơn và dễ dàng đào thải ra khỏi cơ thể.

Như vậy, Acetylcystein hoạt động theo hai cơ chế chính: vừa gián tiếp tăng cường khả năng phòng thủ tự nhiên của gan (thông qua việc tăng sản xuất glutathione), vừa trực tiếp “tấn công” chất độc NAPQI. Nhờ đó, Acetylcystein giúp giảm thiểu tổn thương gan do ngộ độc paracetamol, giảm nguy cơ viêm gan, suy gan và giúp phục hồi chức năng gan.

Tuy nhiên, điều quan trọng cần lưu ý là Acetylcystein chỉ hiệu quả khi được sử dụng sớm, tốt nhất là trong vòng 8-10 giờ sau khi uống quá liều paracetamol. Việc sử dụng Acetylcystein muộn hơn có thể làm giảm hiệu quả điều trị.

Tóm lại, Acetylcystein là một loại thuốc giải độc paracetamol hiệu quả, hoạt động bằng cách cung cấp cysteine để sản xuất glutathione và gắn kết trực tiếp với NAPQI. Việc sử dụng Acetylcystein kịp thời có thể cứu sống bệnh nhân bị ngộ độc paracetamol và ngăn chặn những biến chứng nghiêm trọng cho gan. Tuy nhiên, việc sử dụng Acetylcystein cần tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ để đảm bảo an toàn và hiệu quả.