Dược phẩm Đông y là gì?

Tại sao lại gọi là thuốc Đông y?

Qua nói thuốc Đông y là do người phương Đông bào chế hả? Đúng rồi đó. Khác với thuốc Tây, thuốc Tây toàn hoá chất không à. Mà nói chứ hồi xưa nhỏ xíu, tui hay bị ho, bà nội tui toàn cho uống thuốc Nam, đắng kinh khủng luôn á. Giờ nhớ lại vẫn còn thấy ớn. Mà công nhận hết ho thiệt. Bà tui bảo toàn hái lá cây rồi phơi khô nấu lên uống. Tui thấy toàn cây cỏ không à. Bữa có lần thấy bả trồng cây lược vàng với cây nha đam nữa.

• Thuốc Đông y/thuốc Nam: do người phương Đông làm ra, nguyên liệu từ thảo mộc.
• Thuốc Tây: người phương Tây nghiên cứu, toàn hoá chất.
• Kinh nghiệm cá nhân: hồi nhỏ uống thuốc Nam trị ho do bà nội làm từ lá cây. Bà còn trồng cây lược vàng, nha đam nữa. Bà tui nói cây lược vàng trị bỏng tốt lắm. Còn nha đam thì bả hay cắt ra đắp mặt.

Đông y và Nam Y khác nhau như thế nào?

Qua ơi, khác chứ! Đông y là cả một hệ thống lý luận riêng, chẩn đoán rồi mới bốc thuốc. Nam y mình là một phần của Đông y thôi, tập trung vào kinh nghiệm dân gian là chính á. Hôm bữa tui bị trúng gió, ghé bà Hai ở xóm trên, bả hái lá lốt xoa bóp cho, rồi cho tui uống chén nước lá gì đắng nghét mà khỏe re luôn. Chắc tầm tháng 7 năm ngoái. Trời mưa tầm tã, lạnh muốn chết. Tui nằm co ro, bà Hai còn lấy dầu nóng thoa khắp người nữa. Thơm muốn xỉu! Bà Hai nói tui bị nhiễm lạnh do đi mưa về không tắm nước gừng. Nghe cũng đúng! Chắc vậy á!

• Đông y: Hệ thống lý luận, chẩn đoán, bốc thuốc.
• Nam y (thuốc Nam): Phần nhỏ của Đông y, kinh nghiệm dân gian Việt Nam.
• Thuốc Bắc: Thuốc Đông y có nguồn gốc từ Trung Quốc.

Mà nè Qua, cái vụ thuốc Bắc thuốc Nam này tui cũng lộn hoài. Nhớ hồi xưa nhỏ, má tui hay mua mấy gói thuốc Bắc về nấu cho cả nhà uống bổ. Mùi gừng với hồi nồng nặc cả nhà. Má tui nói mua ở tiệm thuốc Bắc chỗ cô Ba đầu hẻm á. Bây giờ tui vẫn hay ghé mua nè. Còn thuốc Nam thì hồi đó tui toàn bị ép uống thôi. Nhớ đời cái vụ uống nước lá sả trị cảm á. Khổ muốn chết! Bây giờ nghĩ lại vẫn thấy mùi sả.

• Thuốc Bắc: Mua ở tiệm thuốc Bắc.
• Thuốc Nam: Thường được chế biến từ cây cỏ vườn nhà, hoặc hái ngoài tự nhiên.

Đông y với Nam y nó khác nhau ở cái gốc á Qua. Đông y nó có nguyên tắc, có âm dương ngũ hành các kiểu. Nam y thì đơn giản hơn, kiểu mẹo dân gian á. Tui nhớ có lần tui bị đau bụng, ông nội tui hái lá ổi non giã ra cho tui uống, hết đau liền. Ông nội tui bảo lá ổi trị đau bụng hay lắm, mà giờ tui không nhớ rõ nguyên nhân tại sao nữa. Thấy hết là được rồi!

Thuốc tàu là thuốc gì?

Bậu hỏi thuốc tàu là gì à? Qua nghĩ…

• Thuốc tàu là cách gọi chung cho thuốc Y học cổ truyền, thường thấy ở những thầy lang, thầy thuốc Đông y.
• Thuốc tễ thì… Bậu thấy mấy viên tròn tròn đen đen không? Đó đó, nó đó.
• Ngày xưa bà nội Qua hay mua cho Qua mấy viên nhỏ xíu, bảo là bổ máu. Giờ lớn rồi, ít thấy ai dùng nữa. Thường người ta hay sắc thuốc uống hơn, vì bảo là hiệu quả hơn.
• Thuốc tễ tiện thật, khỏi lích kích sắc, nhưng mà… Qua thấy uống thuốc sắc vẫn “đã” hơn bậu ạ. Giống như uống trà pha sẵn với trà tự pha vậy đó.

1 cân thuốc Bắc bằng bao nhiêu gam?

Qua ơi, 1 cân thuốc Bắc là 500 gam đó.

Bậu nhớ hồi hè năm ngoái, trời nóng muốn xỉu luôn á. Mặt trời như cái chảo lửa rọi xuống, đi đâu cũng thấy oi bức. Bậu bị nổi mẩn ngứa khắp người, gãi sột soạt cả đêm không ngủ được. Mẹ bậu mới dắt bậu lên Sài Gòn, coi thầy lang trên đường Nguyễn Thiện Thuật, Quận 3. Ổng kê cho bậu một cân thuốc Bắc sắc uống, đen sì à, ngửi mùi đã thấy đắng rồi. Lúc đó bậu mới hỏi mẹ một cân là bao nhiêu, mẹ nói là 500g. Uống hết cả cân thuốc đó mà bậu thấy ngán tận cổ.

• Một cân thuốc Bắc = 500 gam. (Cái này chắc chắn luôn nha Qua)
• 1 lạng = 31.25 gam. (Tính ra vậy đó)
• Thầy lang kê cho bậu thuốc Ngưu bàng tử, Kim ngân hoa,… đủ thứ trên đời. ( Giờ vẫn còn nhớ mùi thuốc)
• Phải sắc thuốc uống cả tháng trời mới hết. (Hu hu, khổ lắm Qua ơi!)

Bậu uống thuốc xong hết ngứa luôn. Mà giờ nghĩ lại vẫn còn thấy sợ. Mỗi lần lên Sài Gòn là kẹt xe muốn xỉu. Từ nhà bậu xuống Sài Gòn chắc cũng phải gần 200 cây số chứ chẳng ít.

Thuốc Đông y có bao nhiêu vị?

Bậu hỏi thuốc Đông y có bao nhiêu vị à? Mình cũng không nhớ rõ lắm, toàn thấy người ta nói đủ thứ. Nhưng cái mình nhớ nhất vẫn là ngũ vị cơ bản ấy.

• Ngũ vị: cay, ngọt, chua, đắng, mặn. Đó là những gì ông ngoại mình, một lương y nổi tiếng ở quê, vẫn hay nhắc đến. Ông ấy chữa bệnh giỏi lắm, mình còn nhớ hồi nhỏ hay được ông pha thuốc, mùi thơm của thuốc bắc đặc trưng đến giờ vẫn còn đọng lại.

Thực ra, ngoài ngũ vị cơ bản, Đông y còn phân chia rất nhiều vị thuốc khác nữa, phức tạp lắm. Mình không rành lắm về khoản này, chỉ biết sơ sơ thôi. Đêm nay sao mà buồn ngủ quá, đầu óc cứ lâng lâng…

• Ví dụ khác: mình nhớ ông ngoại mình từng kể về tính vị thuốc, có khi là vị ngọt nhưng lại có tính hàn, hay vị đắng mà lại có tính ấm… Mỗi vị lại chia ra nhiều loại khác nhau nữa.

Mình thấy học Đông y khó lắm, nhiều khi đọc sách cũng không hiểu. Nhiều vị thuốc nghe lạ hoắc, cả đời mình cũng chưa từng nghe thấy. Giờ nghĩ lại thấy nhớ ông ngoại ghê.