Một củ khoai là bao nhiêu tiền?

“Một củ khoai… bao nhiêu tiền?” Câu hỏi nghe tưởng chừng ngây ngô về giá cả một loại nông sản bình dị, lại ẩn chứa một tầng nghĩa thú vị, đậm chất đời thường của người Việt. Đáp án không phải là vài ngàn lẻ cho một cân khoai lang, khoai tây như ta vẫn thường thấy ở chợ, mà lại là con số tròn trĩnh: một triệu đồng.

“Củ” hay “chai”, dù khác nhau về ngữ âm và vùng miền sử dụng, đều cùng mang một ý nghĩa: một triệu đồng. Nó giống như một mật mã nho nhỏ, một cách nói giảm nói tránh vừa dí dỏm vừa kín đáo về tiền bạc. Thay vì nói thẳng toẹt “một triệu”, người ta dùng “một củ”, “một chai” để cuộc trò chuyện thêm phần sinh động, gần gũi. Hình dung xem, thay vì nói “Hôm nay tôi kiếm được một triệu”, câu nói “Hôm nay tôi đào được một củ khoai to” nghe có vẻ vui tai và hài hước hơn hẳn.

Sự khác biệt về cách dùng “củ” và “chai” cũng phản ánh phần nào sự đa dạng văn hóa vùng miền. Người miền Bắc, quen thuộc với hình ảnh những củ khoai, củ sắn được vun trồng trên đồng ruộng, thường dùng từ “củ” để chỉ một triệu đồng. Còn người miền Nam, với nhịp sống năng động, sôi nổi, có lẽ liên tưởng tới những chai nước mát lạnh giải khát sau một ngày dài làm việc, nên “chai” trở thành cách gọi quen thuộc hơn.

Tuy nhiên, dù là “củ” hay “chai”, thì đằng sau cách gọi bình dân, dí dỏm ấy là cả một nét văn hóa giao tiếp đặc trưng của người Việt. Nó thể hiện sự tinh tế, khéo léo trong cách nói về tiền bạc, tránh phô trương, đồng thời tạo nên không khí vui vẻ, thoải mái trong giao tiếp. Và biết đâu đấy, chính sự biến tấu ngôn ngữ đầy sáng tạo này lại là một trong những “gia vị” làm nên sự phong phú, hấp dẫn của tiếng Việt. Vậy nên, lần tới nếu nghe ai đó hỏi “Một củ khoai bao nhiêu tiền?”, đừng vội trả lời theo nghĩa đen, mà hãy mỉm cười và đáp lại bằng một cái nháy mắt tinh nghịch. Bởi vì, bạn đã hiểu được “mật mã” thú vị này rồi!