Tại sao giữa Tây Nguyên và đồng bằng ven biển Trung Bộ đối lập về mùa mưa và khô?

Sự Đối Lập Kỳ Diệu: Mùa Mưa Nắng Tương Phản Giữa Tây Nguyên và Duyên Hải Miền Trung

Khi nhắc đến Việt Nam, ta thường nghĩ đến một đất nước đa dạng về địa hình và khí hậu, nơi mỗi vùng miền lại mang một sắc thái riêng. Trong bức tranh muôn màu ấy, sự đối lập về mùa mưa và mùa khô giữa Tây Nguyên hùng vĩ và dải đồng bằng ven biển Trung Bộ lại là một điểm nhấn thú vị, minh chứng cho sức mạnh của tự nhiên và sự phức tạp của các yếu tố khí hậu địa phương. Vậy, điều gì đã tạo nên sự tương phản độc đáo này? Câu trả lời nằm sâu trong sự tương tác giữa địa hình hiểm trở và những cơn gió mùa thất thường.

Vào những tháng hè oi ả, khi cả nước đang oằn mình dưới cái nắng gay gắt, Tây Nguyên lại được tắm mình trong những cơn mưa rào xối xả. Những ngọn đồi bazan màu mỡ ngậm no nước, cây cà phê xanh tốt vươn mình đón ánh mặt trời le lói sau cơn mưa. Nguyên nhân chính của hiện tượng này là do sự tác động của gió mùa Tây Nam. Xuất phát từ vịnh Bengal, luồng gió này mang theo hơi nước dồi dào, vượt qua một chặng đường dài trước khi chạm đến bức tường thành Trường Sơn hùng vĩ. Khi leo lên những sườn núi cao, không khí bị đẩy lên cao, lạnh đi và ngưng tụ, trút xuống những cơn mưa lớn cho vùng Tây Nguyên.

Tuy nhiên, câu chuyện lại hoàn toàn khác khi gió vượt qua dãy Trường Sơn. Khi không khí di chuyển xuống phía bên kia sườn núi, nó bị nén lại, nóng lên và trở nên khô hanh. Hiện tượng này được gọi là hiệu ứng phơn (Foehn). Gió phơn thổi vào dải đồng bằng ven biển Trung Bộ, mang theo không khí khô nóng, khiến nơi đây trải qua một mùa hè khắc nghiệt, nắng cháy da, gió Lào bỏng rát. Người dân phải đối mặt với tình trạng thiếu nước sinh hoạt và tưới tiêu, ảnh hưởng lớn đến sản xuất nông nghiệp.

Ngược lại, khi mùa đông đến, Tây Nguyên lại khoác lên mình một chiếc áo khô cằn, những cánh đồng cà phê trơ gốc, đất nứt nẻ vì thiếu nước. Lúc này, gió mùa Đông Bắc, xuất phát từ lục địa phương Bắc, mang theo hơi lạnh và ẩm từ biển Đông tràn vào đất liền. Khi gặp địa hình ven biển bằng phẳng, không khí dễ dàng xâm nhập sâu vào đất liền, trút xuống những cơn mưa dai dẳng cho vùng đồng bằng ven biển Trung Bộ. Những cơn mưa lớn kéo dài liên miên, có khi gây ra lũ lụt nghiêm trọng, ảnh hưởng lớn đến đời sống và kinh tế của người dân. Trong khi đó, Tây Nguyên, nằm khuất sau dãy Trường Sơn, lại được che chắn khỏi những đợt gió mùa Đông Bắc, do đó có một mùa khô rõ rệt, thời tiết hanh khô và mát mẻ.

Như vậy, sự đối lập về mùa mưa và khô giữa Tây Nguyên và đồng bằng ven biển Trung Bộ là kết quả của sự tương tác phức tạp giữa địa hình và hướng gió mùa. Dãy Trường Sơn đóng vai trò như một bức tường thành, chắn gió và tạo ra hiệu ứng phơn, dẫn đến sự phân hóa lượng mưa và nhiệt độ giữa hai vùng. Hiểu rõ quy luật này là vô cùng quan trọng để có những biện pháp ứng phó phù hợp với biến đổi khí hậu, bảo vệ môi trường và phát triển kinh tế – xã hội bền vững cho cả hai vùng. Từ việc quản lý nguồn nước hiệu quả đến việc lựa chọn cây trồng phù hợp với điều kiện khí hậu, tất cả đều cần dựa trên sự am hiểu sâu sắc về quy luật tự nhiên độc đáo này.