Tại sao Bình Thuận có khí hậu khô hạn nhất cả nước?

Bình Thuận: Chảo Lửa Của Việt Nam – Tại Sao Lại Khô Hạn Đến Vậy?

Bình Thuận, một tỉnh ven biển miền Trung nổi tiếng với những đồi cát trắng trải dài và những bãi biển đẹp như tranh vẽ, lại mang trong mình một nghịch lý: đó là khí hậu khô hạn bậc nhất cả nước. Nhiều người vẫn tự hỏi, tại sao một vùng đất giáp biển lại phải hứng chịu những đợt hạn hán kéo dài, cây cối cằn cỗi và nguồn nước ngọt khan hiếm? Câu trả lời nằm sâu trong sự kết hợp phức tạp của vị trí địa lý, địa hình và các hiện tượng khí tượng đặc thù.

Yếu tố đầu tiên và quan trọng nhất chính là vị trí địa lý. Bình Thuận nằm trong khu vực chịu ảnh hưởng của gió mùa Đông Bắc, nhưng do địa hình và sự suy yếu trên đường đi, gió mùa này trở nên khô và yếu ớt, không mang đủ lượng ẩm cần thiết cho sự phát triển của thảm thực vật và cung cấp nguồn nước. Trái ngược với các tỉnh miền Bắc được hưởng trọn vẹn sự ẩm ướt của gió mùa Đông Bắc, Bình Thuận chỉ nhận được những cơn gió hanh khô, góp phần làm tăng thêm sự khắc nghiệt của thời tiết.

Tiếp đến là sự phản bội của dãy Trường Sơn. Ngọn núi hùng vĩ này, lẽ ra phải là lá chắn bảo vệ khỏi những cơn bão, lại vô tình trở thành tội đồ ngăn cản gió mùa Tây Nam mang hơi ẩm từ biển vào. Khi luồng gió này cố gắng vượt qua dãy Trường Sơn, nó bị đẩy lên cao, ngưng tụ và trút mưa ở phía sườn đón gió (thường là các tỉnh Tây Nguyên). Đến khi vượt qua đỉnh núi, gió đã mất đi phần lớn hơi ẩm, trở thành một luồng gió khô nóng, thổi xuống Bình Thuận và tạo ra hiệu ứng phơn, hay còn gọi là gió Lào. Hiệu ứng phơn này làm tăng thêm nhiệt độ và giảm độ ẩm, khiến cho không khí trở nên ngột ngạt và khô hạn hơn bao giờ hết.

Một yếu tố khác góp phần vào tình trạng khô hạn của Bình Thuận là địa hình đồng bằng ven biển hẹp. Thiếu vắng những con sông lớn đóng vai trò là nguồn cung cấp nước ngọt quan trọng. Mạng lưới sông ngòi nhỏ bé, không đủ sức chứa và điều hòa lượng nước mưa ít ỏi, khiến cho phần lớn lượng nước này nhanh chóng bốc hơi hoặc chảy ra biển. Điều này dẫn đến tình trạng thiếu nước ngọt trầm trọng, đặc biệt là trong mùa khô, ảnh hưởng lớn đến nông nghiệp và đời sống sinh hoạt của người dân.

Cuối cùng, không thể không nhắc đến hiệu ứng phơn (foehn effect). Đây là một hiện tượng khí tượng khiến cho gió trở nên khô nóng khi vượt qua một dãy núi. Như đã đề cập ở trên, gió mùa Tây Nam sau khi vượt qua dãy Trường Sơn đã mất đi phần lớn độ ẩm và trở nên nóng hơn do quá trình nén khi xuống dốc. Luồng gió này khi thổi đến Bình Thuận sẽ làm tăng nhiệt độ và giảm độ ẩm, góp phần tạo nên khí hậu khô hạn đặc trưng của tỉnh.

Tóm lại, khí hậu khô hạn khắc nghiệt của Bình Thuận là kết quả của sự hội tụ của nhiều yếu tố, từ vị trí địa lý đặc biệt nằm trong vùng ảnh hưởng của gió mùa Đông Bắc khô yếu, sự ngăn cản của dãy Trường Sơn đối với gió mùa Tây Nam, địa hình đồng bằng ven biển hẹp thiếu sông lớn, cho đến hiệu ứng phơn làm không khí khô nóng. Chính sự kết hợp định mệnh này đã tạo nên một Bình Thuận đầy nắng và gió, một chảo lửa của Việt Nam, nơi mà người dân phải đối mặt với những thách thức to lớn trong việc tìm kiếm nguồn nước và phát triển kinh tế bền vững.