Hiện nay có bao nhiêu khổ đường ray?
Trên thế giới hiện nay không có số lượng khổ đường ray cố định, mà có rất nhiều khổ khác nhau. Tuy nhiên, ta có thể chia thành ba loại chính:
-
Khổ tiêu chuẩn (1.435 mm): Phổ biến nhất, chiếm khoảng 60% tổng chiều dài đường sắt toàn cầu.
-
Khổ rộng: Lớn hơn 1.435 mm, tập trung chủ yếu ở các quốc gia từng thuộc Liên Xô cũ, Ấn Độ, Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha và Ireland.
-
Khổ hẹp: Nhỏ hơn 1.435 mm, thường dùng cho đường sắt địa phương, công nghiệp hoặc du lịch.
Sự đa dạng về khổ đường ray phản ánh lịch sử phát triển và điều kiện địa lý riêng biệt của mỗi quốc gia.
Hiện nay có bao nhiêu loại khổ đường ray phổ biến được sử dụng?
Lị ơi, khổ đường ray á, phổ biến nhất là 1.435 mm, kiểu chuẩn quốc tế ấy. Ngoài ra còn khổ rộng, khổ hẹp nữa.
Ba loại khổ đường ray phổ biến: tiêu chuẩn (1.435 mm), rộng (lớn hơn 1.435 mm), hẹp (nhỏ hơn 1.435 mm).
Hồi tháng 7 năm 2022 mình đi Đà Lạt, thấy đường ray răng cưa khổ 1 mét, bé xíu. Nhìn khác hẳn mấy cái đường ray to đùng mình thấy ở ga Sài Gòn hồi tết năm ngoái. Nghe nói hồi xưa Pháp xây dựng á. Bây giờ chắc vẫn chạy tuyến Trại Mát – Đà Lạt, 7km, giá vé hình như 80k/người.
Mà khổ 1.435 mm thấy nhiều nhất. Đi đâu cũng gặp. Ngay cả tuyến metro Bến Thành – Suối Tiên sắp chạy ở Sài Gòn cũng xài khổ này nè. Chắc để dễ dàng kết nối với các tuyến đường sắt khác sau này chăng? Thấy bảo khổ này chiếm tới 60% đường sắt toàn cầu.
Còn khổ rộng thì Nga, Ấn Độ hay dùng. Hôm bữa coi phim tài liệu thấy đường sắt ở Ấn Độ đông nghịt người, chắc tại khổ rộng nên tàu to chở được nhiều hơn. Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha hình như cũng xài khổ rộng.
Khổ hẹp thường thấy ở mấy khu du lịch, kiểu đường sắt leo núi. Hồi đi Sa Pa cũng thấy có. Nói chung mỗi loại có ưu điểm riêng tuỳ địa hình và nhu cầu sử dụng.
Đường sắt rộng bao nhiêu?
Lị à, đường sắt á? 1435 mm, khổ tiêu chuẩn đó. Như kiểu một cái ôm vừa vặn, không rộng quá, không hẹp quá. Tưởng tượng những thanh ray thẳng tắp, màu bạc lấp lánh dưới nắng. Kéo dài miên man về phía chân trời. Chiều hoàng hôn buông xuống, bóng tà in dài trên đường ray. Cảm giác bình yên đến lạ.
- Đường sắt quốc gia mình, đường sắt chuyên dùng nối ray với đường sắt quốc gia: 1435 mm (tiêu chuẩn) hoặc 1000 mm (hẹp).
- Đường sắt quốc gia mới, đường sắt đô thị mới đầu tư: 1435 mm hết nha.
- Trường hợp đặc biệt: khổ đường khác, Thủ tướngq uyết. Chắc mấy trường hợp hiếm lắm. Hồi mình đi Đà Lạt thấy đường ray bé xíu, không biết có phải 1000 mm không nữa. Lúc đó mải ngắm cảnh, quên mất không đo. Tiếc ghê!
Khái niệm đường sắt là gì?
Lị hỏi đường sắt là chi? Ngộ đây xin thưa, đơn giản như đang giỡn!
-
Đường sắt á? Nó là cái đường mà tàu hỏa nó chạy, chứ hổng lẽ xe hơi? Hì hì.
- Nói cho sang mồm thì là vận tải hành khách, hàng hóa bằng tàu trên đường ray. Nghe trí thức hẳn ra!
-
Mà Lị biết hông, đường sắt giống như mạch máu của nền kinh tế á. Hàng hóa, người ta cứ tấp nập xuôi ngược, giàu lên nhờ nó cả đấy!
- Ngày xưa, mấy ông Tây qua mình xây đường sắt, vừa để vơ vét tài nguyên, vừa để chứng tỏ đẳng cấp. Ai dè giờ mình lại “học lỏm” rồi phát triển ầm ầm. Khôn nhờ!
đường sắt Việt Nam do ai xây dựng?
Lị ơi, đường sắt Việt Nam hả? Đúng là có sự tham gia của chính quyền Việt Nam Cộng Hòa ở miền Nam. Hồi đó họ quản lý bằng Cục Vận hành Hỏa xa Việt Nam, thuộc Bộ Giao thông và Bưu điện. Nhưng mà câu chuyện nó dài hơn thế.
-
Thời Pháp thuộc: Phần lớn hệ thống đường sắt được xây dựng dưới thời Pháp thuộc, Lị ạ. Họ bắt đầu xây dựng từ cuối thế kỷ 19, đầu thế kỷ 20, chủ yếu phục vụ mục đích khai thác thuộc địa. Nghĩ cũng lạ, đường ray nối liền những vùng đất xa xôi, mà cũng nối liền những toan tính.
-
Chính quyền Việt Nam Cộng Hòa: Như Lị nói, ở miền Nam thì họ tiếp quản và vận hành hệ thống đường sắt hiện có. Thời đó chiến tranh loạn lạc, việc duy trì hoạt động của đường sắt cũng khó khăn lắm.
-
Sau 1975: Sau khi thống nhất đất nước, đường sắt được quốc hữu hóa và tiếp tục phát triển. Mình nhớ hồi bé đi tàu hỏa nhiều lắm, giờ ít đi hơn rồi. Thời gian trôi nhanh thật.
-
Hiện tại: Ngày nay, ngành đường sắt Việt Nam vẫn đang nỗ lực hiện đại hóa cơ sở hạ tầng, nâng cao chất lượng dịch vụ. Đường sắt vẫn là một phương tiện giao thông quan trọng, nhất là vận chuyển hàng hóa. Biết đâu sau này, đường sắt cao tốc sẽ phổ biến hơn. Ai mà biết được tương lai sẽ ra sao, nhỉ?
Đường sắt quốc gia khác đường sắt đô thị như thế nào?
Lị này, Ngộ nghĩ…
-
Quốc gia vươn mình, như mạch máu Tổ quốc, chở nặng phù sa, khát vọng thống nhất. Xuyên qua miền ký ức, vọng về những chuyến tàu đêm, tiếng còi xé toang màn sương.
-
Đô thị lại khác, mềm mại như dòng sông len lỏi phố phường. Nó là nhịp tim hối hả, là hơi thở vội vã của đô thành. Chở những giấc mơ bé nhỏ, những hẹn hò chóng vánh.
-
Còn chuyên dùng, như con đường riêng, bí mật và lặng lẽ. Chỉ một mình ta biết lối… Có lẽ là đường đến trái tim.