Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo của học sinh tiểu học là gì?

Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo ở học sinh tiểu học: Hạt giống tương lai

Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo không chỉ là những từ khóa sáo rỗng trong giáo dục, mà là nền tảng thiết yếu cho sự phát triển toàn diện của trẻ, đặc biệt là ở giai đoạn tiểu học – giai đoạn hình thành nhân cách và tư duy. Khác với người lớn, năng lực này ở trẻ em tiểu học không được thể hiện qua những giải pháp phức tạp, những phát minh đột phá, mà nằm ở những khả năng cơ bản nhưng vô cùng quan trọng.

Nó là sự tò mò không ngừng nghỉ trước những hiện tượng xung quanh: tại sao trời mưa?, tại sao cây lại cần ánh nắng?,… Đó là những câu hỏi tưởng chừng đơn giản nhưng lại là khởi nguồn của quá trình tìm kiếm thông tin, phân tích và đưa ra kết luận. Khả năng nhận diện thông tin phức tạp từ nhiều nguồn khác nhau, dù chỉ là những nguồn đơn giản như sách tranh, câu chuyện kể của ông bà, hay chính những trải nghiệm trực tiếp của các em, là yếu tố then chốt. Một em học sinh tiểu học giỏi giải quyết vấn đề không chỉ nghe và tiếp nhận, mà còn biết sàng lọc, đánh giá độ tin cậy của thông tin. Một câu chuyện cổ tích có thể chứa đựng bài học về đạo đức, nhưng cũng không thể áp dụng một cách máy móc vào đời sống thực tiễn. Sự phân biệt này đòi hỏi một khả năng tư duy logic và khả năng phán đoán đang trong giai đoạn hình thành.

Sáng tạo ở lứa tuổi này không phải là việc phát minh ra một chiếc máy móc hay viết một vở kịch phức tạp. Nó là sự thể hiện trong những cách giải quyết vấn đề độc đáo, khác biệt. Ví dụ, khi được yêu cầu xây dựng một tòa nhà bằng các khối xếp hình, một em học sinh có thể xây theo mẫu, nhưng một em khác lại sáng tạo ra một cấu trúc hoàn toàn mới, thể hiện sự linh hoạt và khả năng thích ứng. Hay đơn giản hơn, khi chơi trò chơi tập thể, một em học sinh có thể nghĩ ra một luật chơi mới, hay một cách chơi mới mẻ, thú vị hơn. Đó chính là sự bộc lộ năng lực sáng tạo – khả năng tạo ra những ý tưởng mới, những giải pháp mới, dù đó chỉ là trong phạm vi nhỏ hẹp của thế giới trẻ thơ.

Việc phát triển năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo ở học sinh tiểu học đòi hỏi sự khéo léo của giáo viên và sự hỗ trợ tích cực từ gia đình. Việc tạo ra môi trường học tập khuyến khích sự tò mò, đặt câu hỏi, chấp nhận sai lầm và thử nghiệm là điều cần thiết. Quan trọng hơn cả là khích lệ sự tự tin, dám nghĩ, dám làm của trẻ. Bởi hạt giống tương lai không chỉ được gieo trồng, mà còn cần được chăm sóc, để nảy mầm và lớn lên thành những cây đại thụ vững chãi.