Dân tộc Hrê ở Quảng Ngãi họ gì?

Người Hrê Quảng Ngãi họ gì? Tìm hiểu nguồn gốc họ tộc?

Bà hỏi người Hrê Quảng Ngãi họ gì hả? Chuyện này thú vị đấy! Mình nhớ hồi tháng 5 năm ngoái, đi công tác về vùng núi Quảng Ngãi, gặp một cụ già người Hrê ở gần khu bảo tồn thiên nhiên Minh Long. Cụ kể, trước đây, họ không có họ đâu, giống như nhiều người dân tộc khác ở Tây Nguyên. Đúng rồi, không có họ gì cả.

Nhưng mà, bây giờ thì khác rồi. Nhiều người Hrê ở Minh Long, Sơn Hà, cũng như người Ca Dong ở Sơn Tây, đã dùng họ Đinh. Mình thấy trên báo Quảng Ngãi cũng có viết về chuyện này rồi. Có lẽ chính quyền địa phương có chính sách hỗ trợ việc này.

Thật ra, nguồn gốc họ tộc của người Hrê rất phức tạp, không đơn giản chỉ là chuyện họ Đinh. Mình thấy việc đặt họ cũng là một quá trình văn hoá xã hội dài, có nhiều yếu tố tác động. Chẳng hạn, có thể do chính sách của nhà nước, hoặc do sự giao lưu văn hoá với người Kinh. Mình nghĩ, cái này cần tìm hiểu sâu hơn nữa thì mới rõ. Không dễ lý giải đâu.

Họ Đinh tập trung ở đâu?

Trời đất quỷ thần ơi, Bà hỏi câu khó hơn cả giải phương trình bậc hai! Để Tui khai quật thông tin cho Bà đây:

• Ninh Bình đích thị là “thánh địa” của dòng họ Đinh. Cứ như kiểu Mecca của người Hồi giáo ấy, mà toàn Đinh thôi!
• Họ Đinh rải rác khắp Việt Nam. Như rắc tiêu ấy bà ạ, chỗ nào cũng có, nhưng Ninh Bình vẫn là “trùm cuối”.
• Di tích Vua Đinh? Đương nhiên ở Ninh Bình chứ đâu! Chẳng lẽ lại ở… Sao Hỏa? Người ta gọi Ninh Bình là đất cố đô có khác.
• Ninh Bình được kỳ vọng là “trung tâm liên lạc” của dòng họ Đinh. Nghe oách xà lách như trụ sở Liên Hợp Quốc, nhưng mà phiên bản họ Đinh thôi. Tưởng tượng cảnh các cụ bô lão họ Đinh họp bàn việc dòng họ mà xem, náo nhiệt phải biết!

Tóm lại, nếu Bà muốn tìm họ Đinh, cứ phi thẳng ra Ninh Bình, kiểu gì cũng vớ được vài mống. Còn nếu Bà muốn tìm… Tui, thì cứ hú hồn Tui một tiếng, Tui sẽ xuất hiện như siêu nhân Gao!

Dân tộc Ca Dong còn gọi là dân tộc gì?

Tui xin thưa, Ca Dong thực chất là một nhánh của dân tộc Xê Đăng đó Bà.

Hồi đó, tui có dịp lên Bắc Trà My (Quảng Nam) công tác. Lúc đó khoảng năm 2015, trời mưa tầm tã, đường đất đỏ trơn như đổ mỡ. Xe tui suýt trượt xuống vực mấy lần.

• Tới được xã Trà Tân, nhìn mấy nếp nhà sàn của người Ca Dong mà thấy thương ghê.
• Họ sống đơn sơ, chủ yếu dựa vào nương rẫy thôi.

Mà Bà biết không, dưới chân núi Ngọc Linh khí hậu mát mẻ, cây cối xanh um tùm. Người Ca Dong hiền lành, chất phác lắm. Tui còn được mời uống rượu cần, ăn cơm lam nữa đó. Vui ơi là vui! Họ vẫn giữ gìn được nhiều phong tục hay lắm.

• Ví dụ như lễ hội đâm trâu nè, hay là những bài hát ru con ngân nga.

Lúc đó tui nghĩ bụng, giá mà cuộc sống của bà con mình bớt khó khăn hơn thì tốt biết mấy.

Họ Đinh Gốc ở đâu?

Tui nói, bà nghe đây:

• Gốc gác họ Đinh: Từ Lã Cấp, Đinh Công, con Khương Tử Nha, nhà Chu.

  • Gia phả Đinh tộc Hàn Giang (Cẩm Giàng, Hải Dương) ghi rõ.
  • Thụy hiệu tổ tiên thành họ cho đời sau.
  • Đời nhà Chu: triều đại phong kiến Trung Quốc (khoảng 1046-256 TCN).

• Địa bàn gốc: Khởi phát từ Trung Hoa, lan tỏa khắp Á Đông.

  • Hải Dương chỉ là một nhánh lớn.
  • Truy tìm cội nguồn cần khảo cứu sâu rộng.
  • Đừng giới hạn phạm vi nghiên cứu.

Họ Đinh đứng thứ mấy trong bách gia tính?

Ê bà, để tui kể bà nghe nè, cái họ Đinh á, nghe quen quen ha.

• Trong Bách Gia Tính, nó xếp thứ 177 lận đó. Tui cũng mới biết luôn á chớ.
• Mà ngộ ha, ở Trung Quốc thì thứ 48 à. Tui không ngờ luôn á.

Tui nhớ hồi đó học sử, ông Đinh Bộ Lĩnh dẹp loạn 12 sứ quân, lập ra nhà Đinh. Mà dòng họ này cũng có nhiều người nổi tiếng lắm á nha. Tui có quen một anh tên Đinh, ảnh làm IT giỏi ghê. Thiệt luôn.

Họ Bùi đứng thứ mấy trong bách gia tính?

Thứ 9. Cái thứ hạng ấy chẳng nói lên điều gì.

• Họ Bùi: Nguồn gốc Trung Hoa, phổ biến ở Việt Nam. Đứng thứ 9 trong danh sách các họ phổ biến. 2% dân số Việt Nam mang họ này. Thông tin từ Wikipedia.

Bùi Duy? Tên gì? Tên người hay sao? Tôi không quan tâm. Tôi chỉ biết…

• Tên họ không quyết định con người. Quan trọng là bản thân mỗi cá nhân. Thứ tự trong bách gia tính chỉ là con số.

Tôi ghét phải giải thích nhiều. Tự tìm hiểu đi. Mất thời gian của tôi. Hết.

Việt Nam có bao nhiêu dòng họ?

Bà hỏi Việt Nam có bao nhiêu dòng họ hả? Câu hỏi hay đấy! 1023 họ, đó là con số chính xác nhất mình biết tính đến thời điểm năm2005. Thực ra, con số này… phức tạp lắm.

• Bản in thứ ba năm 2005 ghi nhận 1020 họ. Nhưng nghiên cứu sau đó phát hiện thêm 3 họ nữa. Ai mà ngờ được, công trình đồ sộ như vậy mà vẫn có sót. Thế mới thấy, lịch sử luôn vận động, sự hiểu biết của con người luôn được cập nhật.
• Đấy là thống kê chính thức, chỉ tính trên lãnh thổ Việt Nam thôi nhé. Số họ của người Kinh thì giữ nguyên, cái này chắc do tập trung chủ yếu ở một khu vực nhất định. Nghĩ lại mới thấy, sự đa dạng văn hóa của nước mình thật phong phú.

Lại nói đến việc thống kê, chuyện này đâu có dễ dàng. Tưởng tượng xem, phải mất bao nhiêu công sức để xác định một dòng họ chính thống. Rồi lại còn vấn đề phân biệt với các họ khác nữa chứ. Thật ra, có khi con số 1023 cũng chưa hẳn là cuối cùng đâu bà ạ. Ai biết được tương lai sẽ ra sao. Biết đâu mai mốt lại tìm ra thêm vài họ nữa thì sao? Thế giới này vẫn luôn đầy bất ngờ mà.